Energiearmoede: de strijd voor een EU-recht op energie deze winter

De Europese Groene Partij (EGP) hield van 1 tot 4 december haar 34^e Raad. Tijdens de Raad hebben we eindelijk een sterke positie aangenomen over energiearmoede, deels dankzij het aannemen van amendementen door onze internationale secretaris, Srishagon, om de Europese Groenen aan te zetten tot onmiddellijke actie om ervoor te zorgen dat het recht op energie deze winter wordt gegarandeerd.

Wat is energiearmoede?
Energie is voor velen essentieel voor koken, warm water, verlichting en verwarming. Toegang tot energie is dus direct gerelateerd aan het welzijn van de samenleving. Energiearmoede is de “situatie waarin huishoudens geen toegang hebben tot essentiële energiediensten”,[1] hetzij omdat ze huizen niet voldoende warm of koel kunnen houden, hetzij omdat ze hun energierekening niet kunnen betalen.[2]

De cijfers
Toegang tot energie is een essentieel recht, maar tot 1 op de 4 huishoudens in de EU (125 miljoen) kan het zich niet veroorloven om hun huis voldoende te verwarmen, koelen of verlichten.[3]

In Nederland, hoewel dit beter dan het EU-gemiddelde is, is bijna 1 op de 5 Nederlandse huishoudens (18,8%, minstens 1,3 miljoen) niet in staat de energierekening te betalen, is niet in staat hun huizen voldoende te verwarmen, of betaalt te veel of te weinig voor energie.[4] Nog eens 900.000 (13%) van de Nederlandse huishoudens leven in omstandigheden die het moeilijk maken om het betalen van energiekosten te meten,[5] en studies duiden aan dat deze huishoudens ook moeite hebben met het betalen van energiekosten.[6]

Een rechtvaardige transitie MOET het bestrijden van energiearmoede omvatten
De energietransitie moet een rechtvaardige transitie zijn – een transitie die altijd de arme, kwetsbare en meest getroffen community’s op de voorgrond plaatst. Deze transitie is dus onmogelijk zonder het uitroeien van energiearmoede. Energie in Europa is gecontroleerd door monopolies en oligopolies in het voordeel van de weinige bedrijven die de markten domineren. De torenhoge energieprijzen en lage inkomens worden nog verergerd door de door de COVID-19-crisis veroorzaakte werkloosheid, armoede en een toenemende vraag naar energie. Hiermee kunnen we verwachten dat miljoenen mensen het risico lopen tot huisuitzetting of energieafsluiting, waarbij huishoudens die in energiearmoede belanden, met nog eens miljoenen zullen stijgen.

Wat hebben wij gedaan?
De “toolbox” die de Europese Commissie in oktober 2021 uitbracht, is onvoldoende om de energiearmen deze winter te beschermen. En de resolutie die werd ingediend bij de EGP-raad deed weinig om de directe actie te ondernemen die we nu nodig hebben.

Dankzij de steun van GroenLinks Europa is DWARS erin geslaagd om een ​​aantal belangrijke amendementen door te voeren die precies die nodige directe actie zouden ondernemen. In de preambulatoire clausules hebben we ervoor gezorgd dat de EGP expliciet het risico van huisuitzetting, energieafsluiting of verminderd toegang tot energie erkent waarmee de energiearmen worden geconfronteerd en deze winter zullen worden geconfronteerd; we hebben ook duidelijk gemaakt dat de EGP de “toolbox” afkeurt.

We hebben ook met succes twee belangrijke amendementen doorgevoerd, zodat de Europese Groenen daadwerkelijk de actie ondernemen die we nu nodig hebben om energiearmoede uit te roeien.

Ten eerste om de EU ertoe aan te zetten financiering toe te wijzen aan lokale, regionale of nationale autoriteiten om noodinkomenssteun te bieden om de energiekosten van energiearme burgers te dekken, die ook de effecten van prijsvolatiliteit voor huidige en toekomstige energiearme burgers zou verzachten.

Ten tweede, een EU-wijd verbod uitvaardigen op energieafsluitingen en huisuitzettingen voor energieklanten in financiële nood, evenals een uitstelplan door lidstaten voor huishoudens die hun energierekening met moeite kunnen betalen, om een ​​verdere toename van de energiearmoede te voorkomen.

DWARS zal hier niet mee stoppen. Nu dat de EU zich bezighoudt met de Conferentie over de toekomst van Europa[7] en de Green Track,[8] zal Srishagon met GroenLinks Europa blijven samenwerken en zal hij de Groene Europarlementariërs aansporen om prioriteit te geven aan energiearmoede in de rechtvaardige transitie om de Europese Green Deal te implementeren.

Voetnoten
i. Foto: Stéphanie Lacombe, uit de expositie ‘EXPOSED’.

[1] Europese Commissie 2020, “Commission recommendation (EU) 2020/1563 on energy poverty”, 14 oktober.

[2] Feenstra, M., et al. 2021. “Humanising the Energy Transition: Towards a National Policy on Energy Poverty in the Netherlands”. Front. Sustain. Cities, Volume 3, Article 645624, p. 4.

[3] Ten minste 6,6% (33,8 miljoen) van de EU-huishoudens kon hun energierekening niet betalen en ten minste 7,3% (37,4 miljoen) kon hun huis niet voldoende verwarmen. 16,2% (82,3m) geeft abnormaal meer uit aan energie als deel van hun inkomen, terwijl 14,6% (74,2m) te weinig uitgeeft. Bouzarovski, S. et al. 2020. “Towards an inclusive energy transition in the European Union: Confronting energy poverty amidst a global crisis”. EU Energy Poverty Observatory, p. 42.

[4] EU Energy Poverty Observatory 2021. “Member State Reports on Energy Poverty 2019”. EU Energy Poverty Observatory, p. 79.

[5] Feenstra et al. 2021, p. 5.

[6] Cauvain, J., & Bouzarovski, S. 2016. “Energy vulnerability in multiple occupancy housing: a problem that policy forgot”. People Place Policy, 10, 88–106.

[7] Het initiatief om Europese burgers te betrekken bij de plannen van het Europees Parlement, de Raad en de Europese Commissie over de toekomst van Europa. Ga naar https://futureu.europa.eu/ voor meer informatie.

[8] De campagne van de EU om de stem van jongeren te versterken in het EU-plan voor biodiversiteit. Ga naar https://ec.europa.eu/environment/thegreentrack voor meer informatie.