Brief aan de VVD

Na een beschamende week waarin de democratie een onmetelijke dreun heeft gekregen, dreigt de Nederlandse politiek nu in een doemscenario te belanden. Een breed gesteunde motie van wantrouwen en een motie van afkeuring aangenomen door alle partijen behalve zijn eigen VVD, onthulden het parlementair gebrek aan vertrouwen in demissionair minister-president Rutte als geloofwaardig premier, en maakten duidelijk dat er geen meerderheidssteun meer bestaat voor een nieuw kabinet waarin Rutte plaatsneemt. Daarmee verwerpt men niet de volledige inzet die Rutte tien jaar lang als premier voor Nederland heeft geleverd, maar stelt men wel duidelijk dat zijn rol als bewindspersoon vanaf de start van het nieuwe kabinet ten einde moet komen.

Zijn partij, de VVD, had de voorbije dagen kunnen gebruiken om op de verkenningsramp te reflecteren, de eigen rol te analyseren en te komen tot een oplossing waarmee de formatie spoedig weer in gang gezet kan worden. In plaats daarvan kozen haar prominenten voor hun eigen machtspositie boven het oordeel van de Tweede Kamer. Andere politieke partijen werden geschoffeerd, hun jongerenorganisaties werden gekleineerd. Politieke arrogantie verdrong elke vorm van realiteitszin.

Geen mens, geen staatsman en geen partij is groter dan de democratie. De getrokken conclusies uit het debat van 1 april waren pijnlijk, maar ook helder. Een nieuw kabinet met Rutte is geen optie. In het huidige scenario vrezen we voor een politieke impasse, veroorzaakt door trainerende strategie, machtsbluf en schadelijke koppigheid. Voor die politieke impasse is dan slechts één partij verantwoordelijk: de VVD. Zij kiest ervoor het besluit van de andere politieke partijen, dat met grote bedroefdheid is genomen, totaal in de wind te slaan. Het verweer van de VVD schiet tekort. Het verkenningsdebacle speelde zich af ná de verkiezingsdatum, waarmee de electorale steun voor Mark Rutte niet als argumentatief schild kan dienen. Andere partijen hebben geen zeggenschap over de rol van Rutte als Kamerlid, maar zij beslissen zelf over de partijen en personen met wie zij een kabinet willen vormen. Dat gegeven zou ook voor de grootste partij van het land moeten tellen.

Onze boodschap draait om de integriteit en de rechtvaardigheid van onze democratie. Dit drama gaat niet over de mens Mark Rutte. Het gaat er niet om zijn nalatenschap onderuit te halen. Het is geen zaak van machtspolitiek. Maar in een gezond politiek systeem blijft elke politicus kleiner dan het bestel waarin hij zich beweegt. Wij staan voor een democratie die oprechtheid verdedigt en geloofwaardigheid behoudt. Dat principe vereist onze uiterste loyaliteit, ook in tijden van crisis.

Gezamenlijk roepen we de VVD op om haar verantwoordelijkheid voor de democratie te nemen. We steunen de ingenomen standpunten van onze moederpartijen, en verzoeken hen bij de gesprekken met Kamervoorzitter Arib aan te geven dat zij geen onderdeel zullen uitmaken van een nieuw kabinet waarin Rutte bewindspersoon is. De VVD kan haar rol in de aanstaande formatie nog altijd waardig spelen, maar met haar huidige houding komt ook dat op losse schroeven te staan. Wanneer de VVD het parlement niet serieus neemt, bezegelt zij het lot van de Nederlandse politiek. Dan rest volgens ons slechts een formatie zonder hen, of de stembusgang.

PerspectieF (CU)

Jonge Democraten (D66)

DWARS (GroenLinks)

Jonge Socialisten (PvdA)

Oppositie (DENK)

PINK! (PvdD)