DWARSe politiek: Bas en de Provinciale Staten

Politiek wordt vaak vergeleken met een toneelstuk. We zien alleen wat zich op het podium afspeelt: de debatten, de speeches, de campagnes. Zo ook voor de Provinciale Staten, waar GroenLinks nu voor het eerst de grootste partij is. Als DWARSer vraag je je dan toch af: wat gebeurt er nou achter de schermen in die Provinciale Staten? Wat houden de Provinciale Staten überhaupt in? DWARS ging zitten met onze eigen Bas de Boer en kreeg een speciaal kijkje achter de schermen.

Bas vertelt: “Ik ben in eerste instantie in het campagneteam voor de gemeenteraad van Groningen terecht gekomen. Politiek interesseerde me altijd al wel. Op een gegeven moment wou ik me er meer voor inzetten, echt een verschil maken. Uiteindelijk heb ik me voor de gemeenteraad van Groningen kandidaat gesteld. Mij werd toen verteld dat ik niet ervaren genoeg was, dus dat werd hem niet. Iemand van de kandidatencommissie zei toen dat ik het misschien beter bij de provinciale fractie kon proberen, maar ik wist in eerste instantie niet of dat bij mij zou passen. Ik ben een geboren Groninger en ken de provincie wel, maar het orgaan “Provinciale Staten” was mij nog niet heel bekend. Ik ben toen op onderzoek gegaan, ik heb gekeken naar wat ze deden en ik dacht: ja, dat sluit wel beter aan op wat ik momenteel kan en waar ik kennis van heb. Op het allerlaatste moment heb ik toen besloten om mij kandidaat te stellen.

“Ik ben nu fractielid met de portefeuilles Openbaar Vervoer, Internationalisering, Democratisering en Burgerparticipatie, Ruimtelijke Verordening, ICT en Digitalisering, Openbare Orde en Veiligheid, en Sport. Toen we begonnen als fractie waren we met zijn zessen. Dat was voor iedereen een verrassing, het was allemaal nieuw. Iedereen kreeg de vraag: welke portefeuille zou je willen hebben? Welke onderwerpen trekken je, wat vind je leuk? In mijn lijstje had ik vooral de bovenstaande dingen aangegeven. Toevallig was er niemand anders die zich echt geroepen voelde tot deze onderwerpen, waardoor mijn uiteindelijke taken goed overeen komen met mijn wensen. Ik ben wel heel dankbaar dat ik dus de dingen heb die ik zelf leuk vind en dat men mij dat gunt.”

Leeftijd
Hij vervolgt: “Ik ben het jongste Statenlid hier in Groningen en dat merk je wel heel erg. Het imago dat de Provinciale Staten heeft is dat het allemaal oude mannen zijn met grijs haar die dingen vinden. De realiteit is iets genuanceerder, maar het komt wel in de buurt. Vooral bij andere fracties zie je dat de leeftijd omhoog kruipt. Er zit dus wel een kloof tussen jongere Statenleden en oudere Statenleden, maar in de omgang gaat het op zich wel redelijk. Dat geldt zeker voor de coalitiepartners (GroenLinks, PvdA, ChristenUnie, VVD, CDA en D66, red.), daar word je wel serieus genomen. Het struikelblok is vooral dat je nog onervaren bent en je nog een beetje je weg moet vinden. Dat is voor iedereen zo, maar ik denk voor jongeren nog net iets erger, omdat je sowieso nog niet heel veel ervaring hebt met dingen. Ik begin wel steeds meer mijn footing te vinden en het wordt steeds beter.

Werking
Allemaal leuk en aardig, maar hoe werken die Provinciale Staten nou eigenlijk? De Provinciale Staten beslissen over hoe groot steden en dorpen kunnen worden, waar wegen en sporen komen en is verantwoordelijke voor de natuur in de provincie. Ook houden de Staten toezicht op de gemeenten en waterschappen. De Staten bestaan hiervoor uit twee onderdelen: de Provinciale Staten, wiens leden elke vier jaar door ons worden gekozen; en de Gedeputeerde Staten, zeg maar het kabinet van de provincie. De Staten werken in zogenaamde cyclussen: tijdsperiodes waarin één set onderwerpen wordt behandeld. Hoe deze cyclussen worden ingedeeld en opgepakt kan elke provincie zelf inrichten en Groningen heeft dan ook zelf een inrichting hiervoor gekozen. Elke cyclus duurt vijf weken en begint op de eerste woensdag van de maand met een Stateninformatiedag.

Week 1: De Stateninformatiedag
De griffie, de secretaris van de Staten, regelt voor deze dag een aantal presentaties van mensen die betrokken zijn bij de onderwerpen die in de cyclus worden behandeld. Dit zijn meestal mensen vanuit de overheid. Wordt de gaswinning in deze cyclus besproken? Dan zullen er bijvoorbeeld mensen van het Ministerie van Economische Zaken zijn om uitleg te geven over de economische impact van gaswinning. Daarna gaan de Statenleden naar de grote zaal van het Provinciehuis, waar door ambtenaren verschillende standjes zijn opgezet om aan de Statenleden informatie te kunnen geven over de onderwerpen waar ze in de commissie mee bezig gaan. Zo kunnen de Statenleden technische vragen stellen en goed voorbereid het politieke deel van de cyclus ingaan. Bij dit evenement, genaamd “Praten met de Staten”, kunnen burgers ook langskom en om met de Statenleden te kunnen spreken.

Week 2: Werkbezoeken (maar eigenlijk vooral hoorzittingen)
De volgende woensdag wordt niets vanuit de Staten ingepland. Dit is in theorie een mogelijkheid voor de Statenleden om op werkbezoek te gaan. Wordt de gaswinning in die cyclus besproken? Dan gaan de Statenleden bijvoorbeeld naar Loppersum om met aardbevingsslachtoffers te praten. In de praktijk lukt dit niet altijd, omdat door (noodzakelijke) politieke actualiteiten de dag alsnog volgepland wordt met hoorzittingen en presentaties.

Week 3 & 4: De commissievergadering
Op de derde woensdag van de maand komen alle Statenleden bijeen voor de commissievergadering. Sommige provincies hebben verschillende commissies voor verschillende thema’s (denk natuur, verkeer en bestuur), maar Groningen heeft één grote commissie. Op de agenda staan veel alle thema’s uit de cyclus, waar alle Statenleden over mee kunnen praten. Deze vergadering biedt aan de Gedeputeerde Staten de mogelijkheid om de Provinciale Staten te informeren over belangrijke thema’s en hen te laten stemmen over sommige praktische zaken, zoals de administratie van de provincie. Ook kunnen partijen hier nog zaken die zij belangrijk vinden om te bespreken op de agenda laten zetten. Een fractie krijgt bij deze commissie beperkte spreektijd (meestal 8-10 minuten in totaal) om de onderwerpen op de agenda vrij te bespreken. Ook krijgen fracties de mogelijkheid om vragen aan de Gedeputeerde Staten te stellen. Dit geeft de Gedeputeerde Staten de mogelijkheid om toezeggingen te doen over acties die zij willen uitvoeren. Ben je het als fractie niet met de antwoorden van de Gedeputeerde Staten eens, dan kan je een amendement of motie indienen voor de Statenvergadering die in week 5 plaatsvindt.

Week 5: De Statenvergadering
Nadat in de commissievergadering de verschillende thema’s inhoudelijk zijn besproken, is het tijd voor de Statenvergadering. Dit is het politieke deel van de cyclus, waarin je je als Statenlid en als fractie kan profileren in het politieke theater. Dit is waar de echte besluiten worden genomen: over de voordrachten van de Gedeputeerde Staten wordt hier gestemd, nadat deze in de commissievergadering al zijn besproken. Soms zijn deze zo goed besproken in de commissievergadering dat verder debatteren niet nodig is. Als het je niet lukte om de Gedeputeerde Staten tijdens de commissievergadering van je punten te overtuigen, zal er vaak wel een debat komen en is dit het moment waar je amendementen en moties kan indienen. Heb je de meerderheid van de Statenleden achter je staan, dan kan je zo als Provinciale Staten op politieke wijze de Gedeputeerde Staten tot actie dwingen. Na de Statenvergadering zijn alle onderwerpen afgesloten en begint de volgende cyclus weer van voor af aan.

Conclusie
Van de opbouw van de zogenoemde cyclussen tot de eigen ervaringen van Statenlid Bas: er gebeurt veel in de Provinciale Staten en het is een goede manier om het politieke proces mee te maken zonder naar Den Haag af te reizen. Ben je nieuwsgierig geworden? Je bent welkom op het Provinciehuis om de werkzaamheden van Bas en de andere Statenleden bij te wonen.

geschreven door Tanno Van de Kamp