Waarom duurzaam bankieren loont

Schrijver: Koen Donatz

“Historische uitspraak in klimaatzaak” kopte de Volkskrant recentelijk, daarmee verwijzend naar de rechtszaak die Milieudefensie op 26 mei won tegen Shell. Concreet besliste de rechtbank van Den Haag dat Shell in 2030 haar CO₂ uitstoot met 45% moet verminderen ten opzichte van 2019. [1] Deze uitspraak laat zien dat ook grote private partijen, zoals bedrijven of banken, een verantwoordelijkheid hebben om duurzaam beleid te voeren. Zelfs VVD staatssecretaris voor Economische Zaken en Klimaat kon zich niet aan deze conclusie onttrekken na de rechtszaak en zei hierover: “Ook Shell moet zich aan Klimaatakkoord houden”. [2] Wat de gevolgen van deze rechtszaak precies zullen zijn, moet nog duidelijk worden, maar het laat wel heel duidelijk zien dat duurzaamheid meer is dan een leuke trend in het maatschappelijk verantwoord ondernemen: Het kan een harde juridische verplichting zijn. Dat geeft te denken, want als we nadenken over duurzaamheid in de private sector kijken we al snel (en volkomen terecht) naar oliegiganten als Shell of luchtvaartmaatschappijen als KLM. Daarbij blijft één groep te vaak buiten beeld: banken.

Natuurlijk bouwen banken zelf geen olieraffinaderijen of vervuilende fabrieken, maar door de enorme bedragen die ze investeren hebben ze wel veel macht. Zo heeft ING volgens Business Insider €891,74 miljard op de balans staan. [3] Ter vergelijking, het totale budget van de Nederlandse overheid is jaarlijks ongeveer €300 miljard. Het gaat bij banken dus om enorme bedragen, en met hoe zij deze bedragen investeren kunnen ze veel invloed uitoefenen op bepaalde sectoren. Banken kunnen ervoor kiezen om duurzame sectoren te steunen, óf om vervuilende sectoren in stand te houden. Helaas kiezen veel grote Nederlandse banken vaak voor het laatste. Van de Eerlijke Geldwijzer, een samenwerkingsverband van verschillende ngo’s dat bijhoudt hoe duurzaam banken zijn, krijgen de ING, ABN AMRO en Van Lanschot allemaal een onvoldoende wat betreft klimaatverandering. De Rabobank doet het iets beter wat betreft klimaatverandering, maar daar is ook nog een wereld te winnen. [4]

Van de banken zelf hoeven we de benodigde veranderingen in hun investeringsgedrag niet te verwachten. Mooie woorden zijn er wel, zo stelt ABN AMRO: “Over klimaatverandering kun je heel lang praten, of je komt gewoon in actie. ABN AMRO kiest voor het laatste.” [5] Vlak daarna weet ABN AMRO trots te melden dat hun duurzaam belegd vermogen omhoog gaat naar €16 miljard. [6] Dat klinkt wellicht sympathiek, maar daarbij moet je bedenken dat ABN AMRO ruim €375 miljard op de begroting heeft staan. [7] De duurzame beleggingen van de ABN AMRO zijn dus nog echt marginaal. Dan de ING. De oranje bank heeft op haar klimaatpagina een document staan genaamd ‘Doen we wel genoeg?’ [8] Wat mij betreft is het antwoord duidelijk nee, maar ING denkt daar toch anders over. Het document begint er namelijk mee dat het toch niet mogelijk is om te stoppen met investeren in olie en gas. ING erkent dat Triodos en ASN wel wegblijven bij deze sectoren, maar stelt dat ING veel groter is, en daarom “een andere rol in de maatschappij” heeft. [9] In plaats van haar enorme invloed aan te wenden om de vraag naar fossiele brandstoffen te remmen, gebruikt ING dat als excuus om in olie en gas te blijven investeren.

De politiek lijkt ook weinig haast te maken met het willen verduurzamen van grote banken. Wie bijvoorbeeld op de website van de Tweede Kamer zoekt op moties (verzoeken aan de regering) met de termen ‘verduurzaming banken’, komt slechts twee moties tegen die over het verduurzamen van banken gaan. En dat terwijl de database in totaal ruim 41.500 moties bevat. [10] Het willen verduurzamen van de bankensector lijkt politiek dus geen populair onderwerp te zijn. Zelfs de linkse partijen hoor je hier nauwelijks over. Sowieso lijkt het normeren van banken geen hobby te zijn van politici. ING raakte een paar jaar geleden in opspraak door een witwasaffaire en moest voor €775 miljoen schikken met het Openbaar Ministerie. Toch, zo werd begin dit jaar bekend, mag de ING wel gewoon de huisbankier van de overheid blijven. [11]

We moeten een duurzamere bankensector dus niet te verwachten van de sector zelf, en ook niet per se van de politiek. Maar van wie dan wel? Ik ga hier echt niet betogen dat jij in je eentje de wereld kunt veranderen, maar als bankrekeningbezitter kun je wel degelijk iets doen. En dat is ‘iets’ is eigenlijk heel simpel: Overstappen naar een duurzame bank. Zo zorg je ervoor dat jouw spaargeld niet gebruikt wordt door een bank om olie of gas mee te financieren, maar om duurzame projecten mee te bekostigen. Op de eerder genoemde Eerlijke Geldwijzer kun je kijken welke banken in Nederland het meest duurzaam zijn. Om een lang verhaal kort te maken: De Volksbank (ASN, SNS, en de Regiobank) komt als de meest duurzame bank van Nederland uit de bus. Daarom zou ik je graag uitnodigen om naar één van deze banken over te stappen. Het overstappen van bank is veel simpeler dan je wellicht denkt, en om het proces zo overzichtelijk mogelijk te maken heeft de Actiecommissie een overstaphandleiding gemaakt. Veel plezier met duurzaam bankieren!

[1] https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/historische-uitspraak-in-klimaatzaak-shell-moet-co2-uitstoot-drastisch-verminderen~b27cd4be/

[2] https://www.ad.nl/politiek/staatssecretaris-yesilgoz-ook-shell-moet-zich-aan-klimaatakkoord-houden~ac7cb4ab/

[3] https://www.businessinsider.com/largest-banks-europe-list?international=true&r=US&IR=T#11-ing-groep-nv-netherlands-89174-billion-11

[4] https://eerlijkegeldwijzer.nl/bankwijzer/praktijkscores/

[5] https://www.abnamro.com/nl/over-abn-amro/product/klimaatverandering

[6] https://www.abnamro.com/nl/over-abn-amro/product/klimaatverandering

[7] https://www.businessinsider.com/largest-banks-europe-list?international=true&r=US&IR=T#26-abn-amro-group-nv-netherlands-37505-billion-26

[8] https://www.ing.nl/media/Doen%20we%20wel%20genoeg_tcm162-161726.pdf

[9] https://www.ing.nl/media/Doen%20we%20wel%20genoeg_tcm162-161726.pdf

[10] https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/moties (gezocht op 29 mei)

[11] https://www.nu.nl/economie/6106060/ing-voldoet-aan-strengere-eisen-en-blijft-huisbankier-van-de-overheid.html