WhatsApp, Telegram en Signal

Schrijver: Kiete Schmitt

Ongeveer een jaar geleden heb ik Telegram gedownload. Het was eigenlijk alleen voor een vriend, die deze app liever dan WhatsApp gebruikte. Een kleine moeite, dacht ik. Tussen het downloaden en nu krijg ik vrijwel dagelijks meldingen van andere contacten die overstappen op Telegram. Ik denk dat mensen zich bewuster van hun privacy worden en om die (meer) te waarborgen stappen zij bijvoorbeeld over op Telegram. De afgelopen weken gebeurde iets soortgelijks met Telegram. Ik begon kennissen over Signal horen spreken. Nog een app die je privacy beter waarborgt? Waarom stapten ze over? Toen ik het hen vroeg, bleken de privacyinstellingen van WhatsApp gewijzigd te zijn.

Ik ben geen techneut, dus ik snapte niet veel meer van het verhaal, dan ik nu beschreven heb. Echter, ik vind mijn privacy ook belangrijk, dus besloot ik uit te zoeken wat de voor- en nadelen van de drie zojuist genoemde communicatiemiddelen zijn en deze met jullie te delen.

WhatsApp
WhatsApp is (denk ik) bij iedereen wel bekend. De app werd in 2009 door Jan Koum en Brian Acton gelanceerd en was eerst alleen beschikbaar voor iPhone. Kort erna werd het ook voor andere apparaten beschikbaar. In 2014 werd WhatsApp overgekocht door Facebook. De naam WhatsApp is een samentrekking van ‘What’s up?’ en ‘Application’.

Vanaf 8 februari gaan er nieuwe gebruikersvoorwaarden in. Als je daar niet mee akkoord gaat, kun je WhatsApp niet meer gebruiken. Waar moet je akkoord mee gaan? Allereerst ga je ermee akkoord dat gebruiksgegevens die via WhatsApp gedeeld worden, ook met Facebook gedeeld worden. (Facebook kan dit vragen, omdat ze eigenaar van WhatsApp zijn.) Gegevens delen met andere platformen is op zich al niet heel fijn, maar ook het commerciële doel erachter is iets waar de gebruiker over na moet denken. De gegevens die WhatsApp en Facebook opvangen kunnen namelijk ook weer met derden gedeeld worden. Wil je dat jouw gegevens een verkoopproduct voor zulke grote bedrijven zijn? Toen ik dit hoorde dacht ik: eigenlijk wordt het langzaam zo dat ik eigenlijk niet alleen WhatsApp gebruik als ik deze applicatie installeer, ik word onderdeel van een veel groter netwerk. Maar wat als ik helemaal niks met Facebook heb bijvoorbeeld?

Dit was de extreme kant van de (nieuwe) gebruiksvoorwaarden, maar er zitten grenzen aan de toegang van bedrijven tot jouw gegevens. Op jouw gesprekken en telefoontjes die via WhatsApp gaan zit een end-to-end-encryptie. Deze zorgt ervoor dat WhatsApp ook niet bij de gegevens kan en daarmee Facebook en derde partijen ook niet. Het enige wat zulke bedrijven kunnen gebruiken zijn ‘onpersoonlijke’ gegevens zoals de frequentie waarmee jij WhatsApp bijvoorbeeld gebruikt. Nota bene is dit niet iets wat pas vanaf 8 februari zal gebeuren, dit werd hiervoor ook al gedaan. Dus: het enige dat verandert vanaf 8 februari is het daadwerkelijk toestemming geven aan Facebook dat zij die ‘onpersoonlijke’ gegevens van WhatsApp mogen gebruiken. Er is nog een kanttekening bij de nieuwe gebruikersvoorwaarden. Platformen hebben geen onbeperkte vrijheid. Ze zijn ook gebonden aan nationale en Europese wetgevingen. Dus ook al gaan we akkoord met de nieuwe voorwaarden, de privacyvoorwaarden die de EU stelt blijven voor deze bedrijven gelijk.

De keuze is natuurlijk aan jou, maar als ik dit lees, dan verandert er in de praktijk eigenlijk niets, maar gaat het eerder om een morele kwestie. Deze keer is er geen keuze. Het is toestemming geven, of overstappen op een andere applicatie.

Telegram
Telegram werd ook al een aantal jaar, lees 2013, geleden opgericht, maar lijkt, vooral na de overname van WhatsApp door Facebook, steeds meer aan populariteit te winnen. De twee broers Nikolaj en Pavel Doerov, die ook oprichters van het Russische netwerk VK zijn, hebben de app ontworpen. Telegram staat als Amerikaans bedrijf geregistreerd en zegt niks met het Russische VK te maken hebben. Hier wordt door sommige critici over getwijfeld. Waar het hoofdkantoor van het bedrijf zit, is een soort mysterie. Er zijn wat locaties bekend waar het bedrijf (tijdelijk) gezeten heeft, maar het is allemaal niet heel duidelijk. Dit is geen toeval, aangezien het bedrijf probeert om door overheden niet verplicht te worden om gegevens van gebruikers te overhandigen.

Wat bijzonder aan deze app is, is dat je versleutelde of zelfvernietigende berichten en bestanden kunt versturen. Net zoals WhatsApp kun je een end-to-end-encryptie gebruiken, maar dit is niet standaard ingesteld. Dat is ook meteen een van de kritiekpunten op Telegram. Het platform biedt je veel mogelijkheden om je privacy te waarborgen, maar je moet het vaak wel zelf instellen en de vraag is of iedereen die de app installeert dat van te voren weet. Dus: als je de app op de juiste manier gebruikt en gelooft wat de eigenaren van het bedrijf beweren, lijkt het mij een redelijk privacyvriendelijke app!

Signal
Tot kort geleden had ik dus nog nooit van Signal gehoord, maar er zijn steeds meer mensen, waaronder Tesla-eigenaar Elon Musk, die het platform gebruiken. De app kent een indirecte geschiedenis sinds 2010, maar is in 2015 onder de naam ‘Signal’ voor Android-apparaten uitgegeven. Een jaar later werd de app ook voor iOS-gebruikers beschikbaar. Wat ik wel interessant vond, is dat Brian Action, mede-oprichter van WhatsApp en sinds 2018 geldschieter van de nieuwe Signal Foundation, het bedrijf dat Signal heeft opgericht, is.

Ook Signal maakt gebruik van de end-to-end-encryptie. Hun encryptie, het Signal Protocol, wordt ook door WhatsApp gebruikt. Verder is er geen band met marketeers en dus ook geen reclame. Het verschil met Telegram, na wat ik gelezen heb, is dat die end-to-end-encryptie er standaard is en je er dus niet bewust voor moet kiezen en dat de oprichters/het bedrijf iets transparanter over hun werk is.

Doordat Elon Musk tweette ‘Use Signal’ en door de aankondiging van de nieuwe gebruikersvoorwaarden van WhatsApp, kreeg Signal in januari binnen drie dagen 25 miljoen nieuwe gebruikers en wie weet hoeveel dit de komende tijd nog zal groeien.

Ik vind het een lastige kwestie nadat ik dit allemaal gevonden heb. Aan de ene kant vraag ik mij af hoe erg ik het vind als WhatsApp/Facebook of andere bedrijven mijn ‘onpersoonlijke’ gegevens hebben, maar ik vraag mij wel af, of dit dan het begin van iets groters is, waardoor je op een gegeven moment ‘niet meer terug kunt’ en je privacy delen een voorwaarde wordt voor het gebruik van platformen. Bovendien heb ik WhatsApp al zo lang, dat het voor mij best moeilijk zou zijn om over te stappen, vooral omdat veel mensen in mijn omgeving nog steeds WhatsApp zullen blijven gebruiken. Ik denk dat Telegram een soort tussenoptie tussen WhatsApp en Signal is, waardoor ik eerder voor Signal zou kiezen, omdat dat alles mooi meegenomen is. Dit brengt mij meteen tot het volgende en laatste punt: aangezien wij ook op het gebied van platformen zo inclusief mogelijk willen zijn, hebben we besloten om een Signal-groep aan te maken voor mededelingen, te zien hoe dit verloopt en dit plan na een tijdje evalueren.

Ik ben heel benieuwd hoe jullie over deze dingen denken, dus deel het vooral in de ‘DWARS A’dam – Kletsgroep’ zou ik zeggen!