Wie es eigentlich gewesen ist

Schrijver: Kiete Schmitt

2020: tsja, voor velen is dit jaar ‘nog sneller voorbijgegaan’ dan we toch altijd al op 31 december tegen elkaar zeggen. Het is makkelijker om de dingen te onthouden die niet goed gelopen zijn. Het is een gek kunstje van de mens om altijd de tegenslagen te herinneren.

Dat is ook begrijpelijk want de mooie momenten zijn kwetsbaarder en wil je het liefst zo lang mogelijk vasthouden, ook al weet je dat dat niet voor eeuwig kan. Na heuvels komen dalen. Daarom zul je die dalen vaker uitspreken en onthouden.

Het is hierdoor ook makkelijk om 2020 weg te schuiven als ‘een verloren jaar’, compleet in het teken van corona staand. Een jaar zonder Eurovisiesongfestival, zonder de Olympische Spelen, om nog niet te spreken over alle lustra die eraan kwamen, waaronder dat van DWARS. Een jaar met afstand in plaats van nabijheid, zou je kunnen zeggen.

Maar laten we eens kijken naar wat er wél goed ging in 2020. Niet om de verdrietige dingen weg te schuiven of om te vergeten wat er gebeurd is, maar om positief met het nieuwe jaar te starten en misschien tot de conclusie te komen dat 2020 toch geen verloren jaar was.

Eerst wilde ik een soort positieve terugblik op 2020 maken, maar wie weet er nou meer over wat er dit jaar allemaal gebeurt is dan jij, een echte DWARSer. Waar ik het over zou hebben, zou allemaal oude koek zijn. Daarom wil ik op een andere manier terugblikken. Ik wil beginnen met de woorden ‘wie es eigentlich gewesen ist’ (‘hoe het eigenlijk geweest/gebeurd is’). Waarom ik het in het Duits schrijf? Daar zijn veel redenen voor, maar laat ik omwille van je leestijd alleen de meest directe noemen.

Ene (Duitse) Leopold von Ranke schreef in 19e eeuw dat geschiedenis gaat over het beschrijven van ‘das was eigentlich gewesen ist’. In deze eeuw ging men namelijk op zoek naar de inhoud van het vak geschiedenis. Wat was ‘geschiedenis beoefenen’ en waar moest je het over hebben? Hun antwoord in één woord: objectiviteit. Je moet als geschiedkundige op zoek gaan naar objectiviteit, in feite naar de waarheid. Maar wat is waarheid?

In een tijd van complottheorieën, algoritmes, social media en genoeg andere zaken die de mens regelmatig doen twijfelen, zijn objectiviteit en waarheid vreselijk moeilijke begrippen.

Het is niet mijn doel om het antwoord op objectiviteit te vinden, maar jou te laten onthouden dat objectiviteit en waarheid niet bestaan. Ieder heeft zijn eigen waarheid en zelfs de gemeenschappelijke waarheid die er soms lijkt te zijn, verandert steeds. Socrates zei niet voor niets al: “Het enige dat ik weet is dat ik niets weet” en hij was geen man zonder brains. In dit stuk wil ik ‘waarheid’ dus ook niet gaan veranderen, ik wil iets toevoegen aan de de ‘waarheid’ die er al is.

In 2019 schreef Rutger Bregman het boek ‘De meeste mensen deugen’. Ik, en jij misschien ook wel, heb zijn boek gelezen. Er valt natuurlijk van alles over te zeggen, maar stel we gaan ervan uit dat het klopt wat Bregman zegt, dan valt er ook in deze situatie wat positiefs over ‘de deugende mens’ te zeggen. Als je toch objectief probeert zijn, moet je ook de andere kant kunnen laten zien.

Ondanks de besmettingen, beperkingen, slachtoffers en alle bijkomende thuiswerkellende, heeft de coronacrisis de mens ook wat inzichten over zichzelf gebracht. Zo zijn we (gelukkig) niet met z’n allen met messen op elkaar ingegaan toen het wc-papier op was, of toen de coffeeshops heel even leken dicht te gaan. We zijn in de rij gaan staan en we bleven wachten. We hebben elkaar geholpen. We zijn thuis in de chaos gaan werken. We gingen met veertien man in quarantaine in een smerig studentenhuis. We zijn blijven strijden tegen racisme, mét een mondkapje op. Samen. We hebben allemaal een reden nodig om door te gaan en ik kan met redelijk veel zekerheid zeggen dat die reden je familie, vrienden en andere geliefden zijn.

Daarom wil ik stilstaan bij de kracht van de mens. Alleen hadden we dit nooit overleefd, we zijn groepsdieren die al sinds mensenheugenis samen de strijd aan gaan. Toen we honger hadden hebben we samen de mammoet aangevallen en toen er een zeldzaam virus opdook, zijn we ook samen het gevecht aangegaan. Al een jaar zijn we aan het vechten en nog steeds is dat vuurtje in ons niet gedoofd. Ja we zijn moe, ja we willen dolgraag onze grootouders zien en weer in de club los kunnen gaan, toch blijven we doorgaan, samen.

Mijn verhaal over ‘Wie es eigentlich gewesen ist’, gaat niet over een andere waarheid, het gaat ook over deze tijd en die is rete zwaar. Als het kon zou ik het virus zo wegtoveren. ‘Wie es eigentlich gewesen ist’ gaat over dezelfde, andere waarheid, een waarheid die tegelijkertijd kan bestaan. Die van jou, die van de mens. De waarheid van ons aanpassingsvermogen, ons medeleven, ons geduld en onze doorzettingskracht.

De waarheid van deze crisis is dat iedereen eigenlijk gewoon maar wat probeert, en we toch samen zijn. Niemand was hierop voorbereid en toch hebben we onze mouwen opgestroopt en heeft iedereen binnen zijn eigen mogelijkheden, gedaan wat kon. Ik had nooit gedacht dat de mens zo flexibel kon zijn. De kracht van de mens is overleven.

Er is licht aan het einde van de tunnel en dat licht gaat steeds harder schijnen, dus geef niet op. Na deze crisis zullen hopelijk vaker andere, dezelfde waarheden naar voren komen. Nu lijkt dat soms wat vroeg om al te doen, maar probeer toch alvast eens die roze paarse bril op te zetten.

Een van je grootste vrijheden is immers hoe je op dingen reageert. Jij hebt je eigen leven in handen, dus hang zelf die slingers (op gepaste afstand) op:

‘Heb je een lievelingsgezegde?’ vroeg de jongen. ‘Jazeker.’ zei de mol. ‘Welke is het?’ ‘Staat het water je tot aan de lippen, neem dan een taartje.’ ‘En werkt dat?’ ‘Elke keer weer.’

Ik hoop dus dat jullie blijven lachen, want dat is een simpele manier om er mooier uit te zien. Ik hoop dat jullie blijven huilen, want tranen vallen nooit zonder een reden en zijn je kracht en niet je zwakte. Ik hoop dat je om hulp blijft vragen. Om hulp vragen betekent niet dat je opgeeft, het betekent dat je weigert op te geven.

Leven is moeilijk maar er wordt altijd van je gehouden.

Ik heb m’n bril in ieder geval al op en wens jullie een prachtig 2021!

Kiete

(Met dank aan een aantal quotes uit De jongen, de mol, de vos en het paard van Charlie Mackesy)