nieuws
Ziek worden? Op eigen risico!
20-01-2022
Eén keer per jaar kan het dan, je zorgverzekering aanpassen. De één zal nooit iets aanpassen, de ander leest zich elk jaar tot in de puntjes in. Maar voor iedereen is één ding hetzelfde: aan het eigen risico zit je vast. Je zal je misschien weleens afgevraagd hebben waarvoor dat nou nodig is. In dit artikel legt de commissie Zorg & Welzijn je dit uit, en komen we met een socialer alternatief.
Door Roos en Daphne van de commissie Zorg & Welzijn
Wat is het eigen risico en waarom bestaat het?
Het eigen risico is een bedrag dat je elk jaar betaalt als je bepaalde zorg gebruikt, zoals zorg in het
ziekenhuis, ambulancevervoer of medicijnen. Het is officieel ingevoerd om te zorgen dat mensen
niet te snel naar de dokter gaan en zo de Nederlandse zorguitgaven beheersbaar te maken. Dit is
terug te zien in de stijging van het eigen risico: onder andere door marktwerking, vergrijzing en te
weinig preventie stijgen de zorgkosten, en daarmee schiet ook het eigen risico omhoog. Het
wettelijk eigen risico is tussen 2008 en 2021 van €150,- naar €385,- per jaar gegaan. Naast dat
wettelijke eigen risico kan je nog maximaal €500,- vrijwillig eigen risico nemen. Je zorgpremie is dan
wat goedkoper.
Asociale en averechtse effect van het eigen risico
15% van de Nederlanders maakt minder snel gebruik van zorg als ze klachten hebben. 20% doet dit
vanwege (eventuele) vervolgkosten. Mensen kiezen ervoor om bijvoorbeeld voorgeschreven medicijnen niet op te halen, een bezoek naar de huisarts uit te stellen of een verwijzing naar een specialist vanuit een huisarts niet op te volgen. Een deel van de mensen doet dit vanwege de kosten die dit met zich meebrengt. Uiteindelijk kan dit ervoor zorgen dat iemand onnodig veel zieker wordt (de behandeling komt te laat) en een hogere belasting op een overvol zorgsysteem. Daarnaast zijn de zorgkosten soms juist nóg hoger dan als iemand meteen naar de dokter had durven gaan: denk hierbij aan kosten voor het herstel, een dure behandeling in plaats van relatief goedkope preventieve behandeling en een korter zorgtraject.
In 2019 waren er in Nederland 9,9 miljoen mensen in Nederland met minstens één chronische
aandoening. Een groot deel van deze mensen is het volledige eigen risico kwijt voor de behandeling
van de aandoening. Dat komt er dus eigenlijk op neer dat het krijgen van een chronische
aandoening je eigen risico is, maar ook de behandeling hiervoor is eigen risico.
Zoals al gezegd is er ook het vrijwillig eigen risico. Als je relatief gezond bent en kiest voor het
maximale eigen risico (bijvoorbeeld om te besparen), maar om wat voor reden dan tóch ziek wordt,
ben je alsnog heel duur uit.
Het eigen risico is dus asociaal en werkt vaak ook averechts. Het zorgt voor uiteindelijk hogere
zorgkosten omdat sommige mensen niet naar de huisarts durven om financiële redenen. Mensen
met een chronische aandoening zijn vaak standaard hun eigen risico kwijt, ziek zijn en hiervoor
behandeld willen worden is tenslotte ‘op eigen risico’. Gezond? Dat is fijn, dan betaal je minder aan
zorg. Maar waag het niet om een ongeluk te krijgen, want dat is dan weer je ‘eigen risico’.
Kan het ook anders?
Er zijn verschillende mogelijkheden om de stijgende zorgkosten aan te pakken, en de zorgkosten op
een duurzame manier te verlagen. Door de marktwerking uit de zorg te halen is de prikkel weg om
de zorgkosten op te drijven, zoals met hele dure medicijnen of onnodige onderzoeken. Daarnaast geeft marktwerking ook veel macht aan zorgverzekeraars om eisen te stellen aan zorgverleners. Een gevolg hiervan is bijvoorbeeld de hoge administratiedruk en de enorme tijd die zorgverleners hieraan kwijt zijn, wat ook weer geld kost. Een oplossing is om één prijs af te spreken voor een behandelpad, waar alle zorg voor een patiënt dan uit betaald wordt. Dit verlicht ook meteen de administratiedruk en de kosten daarvan.
Door preventie worden ziektes of complicaties voorkomen. Dat gebeurt bijvoorbeeld door het
bewaken van de kwaliteit van het drinkwater en het rijksvaccinatieprogramma. Maar preventie kan
nog veel meer worden uitgebreid. Denk bijvoorbeeld aan hulp bij gezonde voeding en de belasting
op groente en fruit te verlagen, programma’s om te stoppen met roken, maar ook projecten om
mensen te helpen bij het managen van hun financiën.
Door de zorgkosten te verlagen, kan het eigen risico makkelijk afgeschaft worden. Ziek zijn kies je
niet, en ziek worden kan niet “op eigen risico”.
