Prestatiedrang in het Voortgezet Onderwijs

15-12-2017

OverDWARS Hoofdredactie

Uitgerekend in de culturele themaweek van OverDWARS kwam De Sociale Staat van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) uit. Een perfecte gelegenheid om eens te kijken naar hoe ons land er in 2017 op onderwijsgebied voor staat, hoe het de afgelopen 25 jaar gegaan is en of we mogelijk verbeteringen zouden moeten of kunnen maken.

Als lid van een partij die zich in zekere mate behoorlijk focust op onderwijs, is het interessant om te zien hoe het het onderwijs in Nederland is vergaan de afgelopen 25 jaar. We zien dat de bevolking over het algemeen hoger opgeleid is geworden. De bevolking tussen 25 en 64 jaar met een laag opleidingsniveau is zo’n beetje gehalveerd, wat mooi nieuws is.

Ook het SCP noteert dat het tegenwoordig in het voortgezet onderwijs voornamelijk draait om prestaties en rendementen. Hierbij raken helaas maar al te vaak sociale competenties of digitale geletterdheid van leerlingen ondergesneeuwd, aldus het onderzoek. Reken- en wiskundevaardigheden in basis- en voortgezet onderwijs lopen terug, en passend onderwijs is niet altijd voor iedereen toegankelijk. Helaas neemt ook het verschil tussen kinderen met hoogopgeleide ouders en kinderen met laagopgeleide ouders toe.

“Alleen maar negatief nieuws?”

Is er dan alleen maar negatief nieuws? Nee, zoals al eerder genoemd gaat de hogere opleidingsgraad omhoog, en ligt Nederland daar boven het Europese gemiddelde. Nederlanders in het voortgezet onderwijs behoren tot de subtop (schouderklopje voor jezelf, als je daar zit). Wel zijn er zorgwekkende signalen dat we dan wel goed onderwijs hebben, maar de kwaliteit op bèta-niveau achteruit loopt en er dus wel verbeteringen wenselijk zijn in het onderwijs.

Als dagelijkse ervaringsdeskundige vanuit het middelbare onderwijs in het leerlingperspectief zou ik ook erbij willen benadrukken dat wat het SCP noemt over prestaties, in de praktijk ook klopt. Maar al te vaak gaat het op middelbare scholen over cijfers en gemiddelden, in plaats van over de lesstof of de cognitieve vaardigheden die ook op middelbare scholen ontwikkeld horen te worden. Ik maak me er zelf ook schuldig aan dat ik niet altijd even goed oplet in de les, puur omdat ik weet dat ik de stof in een paar middagen leren op kan nemen en daarna weer een 7 kan bijschrijven op mijn cijferlijst. Gevolg: ik haal een prima cijfer, vergeet daarna de stof weer en ik heb niks geleerd.

“Het onderwijs is een fabriek vol resultaten van momentopnamen geworden”

Het middelbare onderwijs draait niet meer om het onderwijs. Prestatie is het hoogste doel geworden. Een fabriek vol resultaten van momentopnamen, in plaats van een plek waar kennis op wordt gedaan voor de rest van het leven. Is dit problematisch? Ik denk op de lange termijn wel, wanneer we zien dat de cognitieve kennis van de bevolking afneemt dankzij het op rendement gerichte beleid van onderwijsbestuurders als Sander Dekker.

Het is tijd dat we het onderwijs weer gaan laten draaien waar het voor bedoeld is. Een levensperiode waarin kennis het hoogst haalbare is. Een plek waar je niet alleen feitjes leert, maar ook sociale vaardigheden of het omgaan met digitale middelen (overigens ook handig voor de gemiddelde docent geschiedenis). Een plek, waar cijfers alleen maar een middel zijn om te kijken hoever je bent met je kennisopname in plaats van dat ze de prioriteit van het leren zijn.

Is dit een utopie? Waarschijnlijk. Maar net zoals absolute kennis onhaalbaar is, blijven we er toch naar streven. Ik blijf dan ook streven voor een verandering in de onderwijscultuur, opdat we allemaal ons leven een 9 geven op ons sterfbed.