Dit congres staat er weer een wijzigingsvoorstel op de planning over kernenergie. Wie het debatkollektief heeft gevolgd over het afgelopen jaar heeft gezien dat het een populair discussieonderwerp is. Traditioneel gezien staan GroenLinks en DWARS negatief tegenover kernenergie.

In dit artikel komen Imme en Sal met argumenten tegen kernenergie. Sal is in Zeeland opgegroeid en heeft zich vaker tegen de kerncentrale in Borssele uitgelaten, Imme woont nu in de regio. Aan de andere zijde hebben we Niels. Niels is ingenieur in wording en voorstander van kernenergie en reageerde in eerste instantie op het wijzigingsvoorstel. Aan die dus de eer om diens argumenten als eerste te presenteren.

De argumenten voor kernenergie van Niels

Dit congres is er wijzigingsvoorstel ingediend die een erg negatief beeld schetst over kernenergie. Dit verdient in mijn ogen een positief tegengeluid, meer dan dat er in enkele kritische congresvragen gesteld kan worden.

Er is natuurlijk ook gewoon goed nieuws: terwijl de indieners onze kerncentrale graag zien sluiten, is het langer laten draaien van al bestaande kerncentrales de allergoedkoopste en duurzaamste manier van energie opwekken. Er zijn namelijk buiten het reactorvat, het gebouw, en wellicht de stoomgeneratoren om, geen onderdelen die niet onderhouden of vervangen kunnen worden. Bovendien is de staat van het reactorvat van Borssele beter, na meer dan 50 jaar bedrijf, nog beter dan van een nieuwe reactor zou worden geëist — die kan dus nog wel even mee. Er zijn dus geen kosten meer buiten personeel, onderhoud, het beetje brandstof, en het ontmantelingsfonds om — in tegenstelling tot wind-, en zonneparken die nog druk bezig zijn met afbetalen. De combinatie hiervan en de omhooggeschoten energieprijs betekend dat de Zeeuwse lokale overheden wellicht van het ravijnjaar gered gaan worden door de winst gemaakt uit kernenergie!

De saaie technische foutjes moeten helaas ook even besproken worden. Het klopt dat de warmtelozing van de kerncentrale de Westerschelde opwarmt — maar slechts miniem. Lokaal, bij de wateruitlaat, is het natuurlijk wel even een stukje warmer, maar die warmte verspreidt zich vervolgens zo snel dat er na enkele tientallen meters al weinig meer van te merken is. Bovendien is de kerncentrale niet de enige warmtelozing in de Westerschelde. Verder zijn er ook andere menselijke invloeden die, lijkt mij, een veel grotere invloed hebben op de Westerschelde, zoals bijvoorbeeld het gebagger voor de grote zeevarende vrachtschepen, en die vrachtschepen zelf. Al met al niet een reden om de centrale te sluiten.

De indieners stellen ook dat de kerncentrale strijdt voert tegen zonne-, en windenergie. Dit klopt (grotendeels) niet. Kernenergie is net ietsje duurder dan zonne-, en windenergie, en stopt daardoor in de meeste gevallen eerder met energie leveren . Het probleem is eerder de meer dan 20 GW niet-stuurbare zonne-energie, die op een heleboel daken liggen. Op momenten met veel zon kunnen die het stroomnet overspoelen met energie en de prijs daarmee negatief drijven. Het is dan voor de stuurbare bronnen, zoals bijvoorbeeld die windenergie, goedkoper om af te schakelen. Het kan wel zijn dat een kerncentrale toch door blijft leveren, maar dan gaat het over meer dan puur de stroom, zoals bijvoorbeeld het leveren van stabiliteit op het stroomnetwerk — iets wat de meeste windturbines en zonnepanelen nu niet kunnen. Die stabiliteit kan overigens ook geleverd worden door gas, bio, en kolencentrales, dus wederom niet echt een reden om alleen de kerncentrale permanent buiten dienst te stellen.

Ook wijzen de indieners naar de winning van uranium, en de volgens hen schrijnende omstandigheden waaronder dat gewonnen wordt in Niger. Alleen de winning van de grondstoffen voor hernieuwbare bronnen is misschien net zo smerig. Maar door de absurde energiedichtheid van uranium en de lange levensduur van kerncentrales is voor kernenergie veel minder mijnbouw nodig. Het DWARSe standpunt zou hier dus moeten zijn dat we staan voor betere omstandigheden voor de arbeiders en meer oog voor het milieu, niet het sluiten van een CO2-arme energiebron voor slechts een superkleine impact op het probleem.

Over CO2 gesproken, de indieners stellen dat nucleaire energie aanzienlijk meer uitstoot dan zonne-, en windenergie. Dit klopt ook niet. Hiervoor baseren zij zich op een studie die haar bronnen selectief heeft gekozen. Het IPCC daarintegen gaat uit van 11, 12, en 45 gram CO2 per kilowatt-uur voor respectievelijk windenergie, kernenergie, en zonne-energie. Die 12 valt best mee toch?

Voordat we op een enorm negatieve toon eindigen, is het misschien fijn om de voordelen van kernenergie te benadrukken. Door de absurd hoge energiedichtheid van uranium wordt er eigenlijk geen CO2 uitgestoten, en blijft de benodigde mijnbouw beperkt. Een kernreactor heeft een minieme invloed op haar omgeving. Moderne drukwaterreactoren zijn super veilig. De energie die ze leveren is regelbaar en stabiel, en nauwelijks afhankelijk van weersomstandigheden. Bovenal, zeker voor een bestaande centrale, is de stroom die ze levert extreem goedkoop.

Hiervan hebben we er dus eentje. Het zou toch zonde zijn daarmee te stoppen?

De argumenten tegen kernenergie van Imme en Sal

Om te beginnen willen wij onze groot dank uiten aan de reageerder en aan OverDWARS voor het mogelijk maken van dit artikel!

We beginnen helder: Kernenergie heeft een heftig prijskaartje. De stroomprijs van kernenergie ligt 4x zo hoog als wind- en zonnestroom. Zonne- en windenergie blijven steeds goedkoper worden door nieuwe technieken, terwijl kernenergie de duurste energiebron van Nederland is.

De strijd tussen kernenergie en hernieuwbare bronnen eindigt daar niet. Het tijdelijk uitschakelen van een centrale maakt de stroom nog duurder. Daarom worden op momenten dat het net overbelast is, de goedkopere maar duurzamere bronnen uitgezet: zon en wind. De EPZ, de baas van de centrale, werkt zelfs actief nieuwe wind- en zonne-energie tegen. Zij beweren dat deze bronnen ervoor zorgen dat de kerncentrale vaker onverwacht zou moeten afschalen en dat dit schadelijk zou zijn voor de bedrijfsvoering. Hun stuk eindigt met een statement dat de plannen voor nieuwe wind- en zonne-energie “onbegrijpelijk” zijn omdat deze de positie van hun kerncentrale schaden.

Toch maakt een centrale soms winst. Het voorstel om deze winst in te zetten om het ravijnjaar, dat structurele taken van de gemeente in gevaar brengt, te overbruggen vinden wij gevaarlijk. De winst van de centrale is niet stabiel. In 2018 en 2019 was er 70 miljoen verlies en in 2020 47 miljoen. Deze verliezen moesten worden betaald door de Zeeuwse gemeenten en Provincie. Als de centrale weer zo’n verlies draait, heeft Zeeland een verlaat ravijnjaar.

Even kort over de haalbaarheid van het openhouden: de reageerder citeert EPZ, die in Zeeland bekendstaan wegens het sjoemelen met hun cijfers. De Eerste Kamercommissie die onderzoek doet naar het openhouden van de kerncentrale heeft geoordeeld dat het vanuit een veiligheidsperspectief onduidelijk is of openhouden kan.

De Westerschelde is één van de weinige grote Natura 2000 watergebieden van Nederland en huist ontelbaar veel planten- en diersoorten. Dit gebied staat onder gigantische druk door vervuiling van mensen. Op dit moment is de levenskwaliteit van de meeste wezens hooguit ‘wisselend’, met grote kans dat het verslechtert. De eerder genoemde commissie is duidelijk: de koelwaterlozing heeft directe negatieve gevolgen op dit kwetsbare gebied. Ja, er zijn andere uitstoters. Maar dat betekent niet dat de kerncentrale geen plicht heeft tegenover de natuur. Wij, als kneiter groene jongeren, zijn van mening dat elke vorm van vervuiling van een natuurgebied moet worden aangepakt. Wij willen toch ook niet één megastal naast een Naturagebied, hoe klein, maar aanwezig, de impact ook mag zijn?

Vaak wordt beweerd dat de kerncentrale nodig is voor netstabiliteit. Dit is een betwijfelbare claim, aangezien maar de centrale maar 4% van alle stroom in Nederland produceert. Dit is veel te weinig voor een stabiele basis. Daarbij, een kerncentrale is, net als zon en wind, afhankelijk van het klimaat. We zien regelmatig dat kerncentrales tijdens hittegolven uitgeschakeld moeten worden, omdat het koelingswater te warm wordt. Dit is vooral een probleem voor centrales gelegen aan natuurwateren, zoals de Westerschelde. De watertemperaturen kunnen zomers al tot de 26 graden oplopen, en dit zal door klimaatverandering steeds vaker voorkomen.

Dan de mijnbouw; het klopt dat er ook gemijnd moet worden voor zonne- en windenergie. Maar er is een verschil: het mijnen voor kernenergie gaat over brandstof, bij zon en wind over bouwmaterialen. Deze materialen voor zowel zonne- als windenergie zijn vaak recyclebaar. Een kerncentrale daarentegen heeft een constante stroom van uranium nodig om te werken. Zelfs pro-kernenergie bronnen geven toe dat de uraniumvoorraad snel opgaat, waarschijnlijk binnen 100 jaar. Hierna moeten we het doen met een slechte kwaliteit uranium waardoor de prijs en uitstoot vergelijkbaar zullen zijn met fossiel. Dit alles maakt kernenergie geen duurzame energiebron.

Over de CO2-uitstoot lopen bronnen ver uiteen. Uit een analyse van 103 verschillende studies blijkt dat de schattingen tussen de 1.4g en 288gCO2/kWh liggen. Het is dus lastig om een specifiek getal te noemen, maar volgens deze analyse ligt het gemiddelde op 66gCO2/kWh. Aanzienlijk hoger dan zon en wind. Het IPCC lijkt ook gedraaid te zijn; het nieuwste rapport uit 2022 heeft kernenergie volledig weggelaten uit haar adviezen.

Afsluitend: de kerncentrale heeft een enorme impact op de leefomgeving van de Zeeuwen; aanrijroutes, grote energiemasten en onveiligheid, nationaal en internationaal. Niet voor niets wordt de bouw van nieuwe centrales als een hete aardappel door Nederland heen gegooid: niemand wilt zo’n ding in hun achtertuin.

Wij staan voor een groen en toekomstbestendig Nederland. We moeten verder vooruitkijken om in Nederland een duurzaam, stevig en betaalbaar energienet te bouwen. Dat betekent dat we oude technieken achter ons moeten laten. Kernenergie is daar één van.