Een lesje in onderwijsvormen IV: Agora Roermond

04-09-2018

Gijs Broere

De Commissie Onderwijs doet onderzoek naar bijzondere onderwijsvormen en zal uiteindelijk een eigen visie vormen op het fundament van het onderwijs. In het kader van dit onderzoek bezoekt en onderzoekt de commissie scholen met bijzondere onderwijsvormen. Na het technasium, de vrije school, de reformatische scholengemeenschap en het montessorionderwijs is hier het laatste verslag, over de Agora.

door Commissie Onderwijs van DWARS

In maart is een deel van onze commissie afgereisd naar Roermond om een bezoekje te brengen aan Agora, waar we hebben gepraat met woordvoerder van het Agoramodel Sjef Drummen. Leerling zijn volgens het Agoramodel betekent: geen vakken volgen, geen huiswerk maken en geen cijfers of toetsen krijgen. Leraren proberen leerlingen te stimuleren om ‘moreel-anarchistisch’ te zijn, wat
zoveel wil zeggen als tegendraads zijn wanneer dat juist is, zelfvertrouwen te hebben en procesmatig hun eigen vragen te leren beantwoorden vanuit vijf verschillende leefwerelden.

Leraren proberen leerlingen te stimuleren om ‘moreel-anarchistisch’ te zijn

De afkeer van Sjef Drummen tegen vakken, huiswerk en toetsen komt voort uit zijn kritiek op het huidige onderwijssysteem. In het huidige systeem wordt, zo vertelt hij, teveel waarde gehecht aan kennis. In plaats daarvan zou de focus moeten liggen op creativiteit en verbeeldingskracht. Het huidige systeem is nu echter juist een rem op de verbeeldingskracht: kinderen leren nu alleen wat
nodig is voor een proefwerk. Ze leren omdat het moet en niet omdat de stof betekenis heeft voor henzelf. Daarom mogen kinderen op Agora zelf hun zogenaamde ​challenges​ bedenken, die variëren van het leren kennen van de anatomie van een paard tot het schrijven van een rap-nummer of het organiseren van een reis voor medeleerlingen. Leraren helpen de leerlingen om hun zelfgekozen doelen te verwezenlijken door de route concreet te maken en hen te inspireren aan de hand van tips die kennis laten maken met aspecten van hun doel waar ze zelf misschien niet aan gedacht hebben. Na het afronden van een challenge​ leren kinderen hun inzichten te delen met anderen. In dit proces leren de leerlingen wat ze interessant vinden en hoe ze succesvolle
projecten kunnen opzetten, maar ook dat ze soms vervelende dingen moeten leren om hun doel te bereiken. De nadruk ligt hier dus erg op intrinsieke motivatie en het vermogen om zelf na te denken en te handelen.

Een ander aspect van de verbeeldingskracht is de houding van leerlingen ten opzichte van zichzelf en hun doelen. Sjef is van mening dat het feit dat sommige kinderen zichzelf dom vinden of niet goed tot hun recht komen puur voortkomt uit sociale omstandigheden en niet uit genetische verschillen. Ieder kind heeft een unieke leerweg nodig. Dit betekent niet alleen dat sommige leerlingen, die thuis bijvoorbeeld weinig aandacht krijgen, hier expliciet vertrouwen en stimulering gegeven wordt, maar
ook bijvoorbeeld dat leerlingen die juist gewend zijn thuis alles te krijgen wat ze willen hier wat strenger behandeld moeten worden. Ieder kind heeft “een eigen recept”. De leraren zijn dus erg betrokken bij de persoonlijke leefomgeving van de leerlingen. Leraren moeten ook niet lesgeven, zegt Sjef, zij moeten de ontwikkeling van kinderen begeleiden. Hij vergelijkt het met rijles: het kind zit aan het stuur en ‘bestuurt’ de auto, de leraar is de instructeur die de route bepaalt, feedback geeft en corrigeert als dat nodig is.

Afgelopen maand werden er voor het eerst centrale examens afgenomen bij de leerlingen die daaraan toe waren. Zeven vmbo-leerlingen, zeven havoleerlingen en drie vwo-leerlingen. De resultaten​ bevestigen dat een ‘moreel-anarchistisch’ systeem dat Agora bepleit ook de gangbare, landelijke test weet te doorstaan.

Het Agoramodel heeft zeker potentie om een volwaardige, toereikende onderwijsvorm te zijn, maar er moet hier en daar nog bijgeschaafd worden om het meeste uit de leerlingen te halen. Hoewel de nadruk op intrinsieke motivatie en persoonsvorming ons erg aanspraken, krijgen we de vraag “leren ze genoeg?” niet uit ons hoofd geschud. Onderwerpen die relateren aan bijvoorbeeld duurzaamheid of gezondheid zijn voor alle kinderen belangrijk, ongeacht of het hun persoonlijke interesse heeft.

Een school om zeker in de gaten te blijven houden.