DWARS in Debat: Mijn problematische muzieksmaak

DWARS in Debat is een nieuwe reeks opiniestukken geschreven door DWARSers over prikkelende onderwerpen. Om de zaterdag wordt een nieuw opiniestuk gepubliceerd. Dit eerste stuk is geschreven door onze voorzitter Bram Tánczos. Veel leesplezier!

Op een typische donderdagavond was ik, zoals gewoonlijk, ergens wat aan het drinken. Op een gegeven moment begon ik met iemand een gesprek over een onderwerp waar ik eigenlijk nooit bij stil sta: de inhoud van mijn muziek. Nadat ik vertelde dat ik voornamelijk naar Hip-Hop en alternative rock luister, reageerde hij door zijn interpretatie van dit eerste genre te geven door enkele scheldwoorden door de bar te roepen. Ook al zou ik afraden meermaals “motherfucker” zomaar door een bar te roepen, waren andere woorden die hij (niet onterecht) zag als typisch voor het genre, en daarom besloot te herhalen, een stuk problematischer.

Het voornaamste voorbeeld hiervan is natuurlijk het veel besproken “n-woord”. Hoe je ook denkt over het gebruik van het woord, iedereen is het er waarschijnlijk over eens dat het een zeer beladen woord is met een enorm complexe geschiedenis. Daarom is het doel van dit stuk ook niet om deze discussie uiteen te zetten of mensen een les te lezen over het gebruik van het woord. Dit stuk is meer een kritisch stukje zelfreflectie over voornamelijk de media die ikzelf beluister en bekijk en of dit wel compatibel is met het, in mijn ogen, progressieve en linkse gedachtegoed dat ik zelf aanhang. 

En dit brengt ons naar de rest van van mijn typische donderdagavond. Nadat hij vrij ongegeneerd deze woorden had geroepen had ik een korte discussie met hem over waarom in Amerika het gebruik van dit woord als niet-Afro-Amerikaans persoon nogal problematisch is. Toen ik mijn zegje had gedaan en mijzelf een denkbeeldig progressief schouderklopje had gegeven wilde ik eigenlijk wel een rap-nummer aanvragen. Dit nummer was het bekende Dr. Dre gangsterrap nummer Nuthin’ But a ‘G’ Thang. Onder het geluid van synthesisers en een harde beat kwamen teksten zoals “And before me dig out a bitch I have to find a contraceptive” en “And if yo bitches talk shit I have to put the smack down.” Terwijl ik net zelf iemand de les had zitten lezen over het gebruik van woorden die als racistisch gezien kunnen worden, zit ik zelf enkele minuten later vrij seksistische muziek te luisteren.

Ook andere nummers die ik samen met ongeveer de halve aarde heb geluisterd zoals Robin Thicke’s Blurred Lines (controversieel vanwege teksten die geïnterpreteerd kunnen worden als het goedpraten van verkrachtingscultuur) hebben ook zeer problematische teksten. Maar waarom als links persoon luisteren ikzelf en vele anderen toch vrij kritiekloos naar dit soort muziek terwijl wij ons normaal gesproken uitspreken tegen seksisme?

Ik begon door zelf even kritisch terug te kijken op mijn kindertijd. Mijn ouders waren nooit bijzonder veel aan het opletten op wat voor muziek, games en films ik meekreeg. Ik speelde waarschijnlijk op mijn tiende al Grand Theft Auto en keek de meest gewelddadige actiefilms. Dat was ook een van de eerste vergelijkingen die ik mijn hoofd maakte toen ik probeerde te verantwoorden aan mijzelf waarom ik naar dit soort muziek luister. Ik speel ook gewelddadige games en kijk films waarin honderden mensen meedogenloos worden omgebracht, is dit dan ook een problematisch iets? Als dat prima is kan ik toch ook wel naar een beetje seksistische muziek luisteren?

Het argument dat het allemaal fictie is klonk in eerste instantie heel logisch in mijn hoofd. Mensen kijken non-stop actie en horror films en vermoorden gemiddeld honderden mensen in een schietspel, maar niemand doet dit in het echt. En misschien is dit juist het verschil. Actiefilms en games zijn zo extreem en komisch dat ze makkelijk los te zien zijn van de realiteit. Als Arnold Schwarzenegger de acties in zijn films in het echt zou nabootsen zou hij hoogstwaarschijnlijk de geschiedenis ingaan als een van de grootste massamoordenaars en terroristen aller tijden. Maar omdat de film vol zit met een barrage van domme explosies en nepbloed gecombineerd met de komische one-liners die hij uitkraamt na elke oorlogsmisdaad die hij heeft begaan, kunnen mensen dit enorm makkelijk kunnen zien als pure fictie. Het is zo absurd en gaat zo tegen de normen van onze maatschappij in dat iedereen de wereld van de film beschouwd als een apart universum waarin de acties van de hoofdpersoon gezien moeten worden door de ogen van zijn mede-personages. Sommige van de teksten uit de hiervoorgenoemde muziek raken daarentegen misschien een meer gevoelige snaar. Een snaar die vooral met de populariteit van de #metoo-beweging steeds pijnlijker is bloot komen te liggen. 

Waarin de andere mediums belachelijke scenario’s presenteren die zo in contrast staan met de realiteit worden deze nooit serieus genomen. Maar als het zoveelste pop of rap-nummer op de radio komt waarin een man in een club tegen vrouwen aan zit te schuren terwijl hij hen “bitch” noemt is er meer een blurred line tussen realiteit en fictie. Het vrouwonvriendelijke taalgebruik, het geweld tegen vrouwen wat besproken wordt en de mogelijk problematische teksten rondom verkrachting uit bijvoorbeeld Blurred Lines, zijn toch allemaal voorbeelden van dingen waarvan ik weet dat ze daadwerkelijk zijn gebeurd in mijn directe omgeving.

Daarnaast zijn veel van de artiesten zelf ook problematische figuren. De arrestatie van R. Kelly voor verkrachting en misbruik van minderjarigen samen met de vele #metoo-berichten uit de muziekindustie laten ook wel zien dat er een kern van waarheid in veel van deze teksten zit. Ook een van mijn meest beluisterde artiesten, Dr. Dre, heeft in 1991 een vrouwelijke journalist zwaar mishandeld. Dus elke keer dat hij over het slaan van vrouwen rapt word ik daar toch zeer pijnlijk aan herinnert.

Misschien kan ik niet zomaar de muziek die ik luister wegzetten als niet-serieuze fictie maar moet ik het zien als een afspiegeling en mogelijke versterking van de seksistische cultuur die ook daadwerkelijk om mij heen bestaat. Opnieuw wil ik herhalen dat ik niet de moraalridder wil gaan spelen en ook claim ik niet dat als je naar deze muziek luistert of series en films met twijfelachtige inhoud bekijkt, je gelijk een seksist of een racist bent. Ik denk alleen dat het goed is, hoe progressief je ook denkt te zijn, om kritisch te kijken naar wat voor media je consumeert en wat voor ideeën je daarmee uitdraagt. 

Heb jij een idee voor een opiniestuk? Stuur een mailtje naar secretaris Wester Coenraads: secretaris.groningen@dwars.org.