Handig: Gebarentaal

Meer dan anderhalve maand geleden, heb ik voorgesteld om een gebarencursus te geven. Veel overtuigingskracht had ik niet nodig, want DWARSers staan in het algemeen wel open voor onderwerpen die te maken hebben met inclusiviteit. Op woensdag 29 april geef ik een online cursus waarin je kunt kennismaken met gebarentaal, want gebarentaal is hartstikke belangrijk. Of niet?

geschreven door Sam Veeman

Er bestaan toch gehoorapparaten?
Gebarentaal is en blijft nodig. Er zijn naar schatting zo’n zestienduizend mensen met een gehoorbeperking die gebarentaal gebruiken. De digitale hulpmiddelen, zoals een gehoorapparaat of een C.I. (Cochleair Implantaat), kunnen helpen om meer geluid waar te nemen. Toch is dat vaak niet genoeg om alles te kunnen verstaan. Zeker als daar ook nog omgevingsgeluid bij komt. Daarnaast is het geluid vaak zo vervormd dat het als vervelend kan worden ervaren, waardoor er een grote groep is die er voor kiest om deze “hulpmiddelen” niet te gebruiken.

Liplezen wordt ook vaak genoemd als alternatief voor gebarentaal, maar liplezen kost veel energie en is niet betrouwbaar genoeg om een heel gesprek te kunnen volgen. Daarnaast volgt het liplezen de gesproken Nederlandse taal, maar gebarentaal is geen Nederlands. Het Nederlands is gebaseerd op klanken die voor een deel van de samenleving onbekend zijn. Het leren van de Nederlandse taal is voor dove mensen erg lastig en er is een grote groep die de Nederlandse taal niet goed beheerst. Ook communiceren via geschreven Nederlands is daardoor niet altijd een optie.

Wat werkt er dan wel? Ja. Het antwoord ligt voor de hand; gebarentaal. Maar daar begint dus ook het probleem, want de samenleving is daar niet op ingericht.

Wanneer heb je nou echt gebarentaal nodig?
Tegenwoordig wordt er vooral over gebarentaal gepraat in relatie tot de persconferenties. Daar staat sinds kort namelijk ook een tolk bij in beeld. In het verleden was dit niet zo. Veel gebarentaalafhankelijke mensen moesten toen belangrijke informatie missen. Na een boel argumenteren en klagen is er nu standaard een tolk aanwezig. Dat is fijn, maar naast de persconferenties en het reguliere journaal is er maar weinig gebarentaal te vinden in de maatschappij.

Mijn broer, al vanaf zijn geboorte doof, geeft aan dat hij met name veel moeite heeft met dit gebrek als hij iemand om hulp moet gaan vragen. Bijvoorbeeld als hij een arts, politieagent of servicemedewerker moet spreken. Wanneer in de trein wordt omgeroepen dat deze onverwachts niet verder zal rijden, krijgt hij dit niet mee. Pas als iedereen is uitgestapt en de conducteur controleert of de trein helemaal leeg is, wordt duidelijk dat er iets niet klopt. Dat is al niet zo’n fijne situatie, maar de (geïrriteerde) conducteur spreekt ook nog eens zijn taal niet, dus dat maakt het nog ingewikkelder.

Eigenlijk hebben we bij alle hulp- of serviceverlenende beroepen dus in ieder geval alertheid nodig. Het is mogelijk dat je in contact komt met een gebarentaalafhankelijk persoon. Hoe ga je dat dan oplossen?

Ik zie nooit iemand die doof is!
Nee, maar de kans is groot dat je er wel een keer mee in contact komt. Dan kun je een verschil maken. In mijn supermarkt werkt een dove medewerker. Op zijn werk heeft hij heel weinig interactie. Als ik hem begroet of vraag hoe het met hem gaat, maakt dat indruk. Wanneer jij in een persoonlijke situatie of in je werk in contact komt met iemand die gebarentaal gebruikt en je bent in staat om die ene persoon verder te helpen, maak je het leven van die persoon een beetje makkelijker.

Gebarentaal is toch heel moeilijk?
Nou, nee. Het is niet moeilijker dan het leren van elke andere taal. Bovendien is het leren van gebarentaal hartstikke leuk, want je hebt bijvoorbeeld helemaal geen werkwoordsvervoegingen of andere rijtjes die je zou moeten stampen. Het is een taal waar je heel creatief mee kunt zijn. Je moet er wel even wat tijd insteken, maar in deze coronacrisis heb je vast wat tijd over.

Heb ik je al overtuigd? Ik hoop het wel. Gebarentaal is en blijft nodig voor een inclusievere samenleving. Jij kan het verschil maken en als je daarvoor openstaat ben je van harte welkom op de digitale gebarencursus. Tot dan!