What’s Up In Zeeland?: Zeeuws-Vlaanderen

De lokale politiek van onze twee provincies wordt vaak vergeten door alle chaos in Den Haag, maar dat maakt het zeker niet minder interessant of minder belangrijk! Elke nieuwsbrief zetten we de politiek van beide provincies in de spotlight. Deze nieuwsbrief hebben we een artikel over de asielopvang in Bernheze, Brabant geschreven door Quintin van Zuijlen, en een artikel over hoe Zeeuws-Vlaanderen vaak vergeten word, door onze voorzitter, Bart Leloux.

Dit is het artikel van Bart, Quintins artikel staat ook op onze site, check die hier!

Zeeuws-Vlaanderen: Vergeten en vergiftigd

Door Bart Leloux

De overkant. Zo wordt Zeeuws-Vlaanderen genoemd in Zuid-Beveland, het Zeeuwse schiereiland waar ik vandaan kom. Het is een plek waar je niet heen gaat tenzij het moet. Het is bijna België en de tunnel is te duur om er heen te gaan zonder daar een goede reden voor te hebben, zo werd mij verteld. Het lijkt soms wel alsof heel Nederland, inclusief Middelburg en Den Haag, zo over deze regio denkt. Zeeuws-Vlaanderen is een bijzaak, een regio die vaak simpelweg vergeten wordt.

Dit heeft grote gevolgen voor deze regio. Door de locatie als exclave (een regio die politiek gezien wél, maar op de kaart niet verbonden is aan haar moederland) in België, is het altijd lastiger geweest om deze regio op dezelfde manier te bereiken als de rest van het land. In 2003 is hier een grote verbetering in gekomen met de aanleg van de Westerscheldetunnel. Toch is de tol, die tot 2025 geheven wordt, voor veel mensen een te hoge drempel om Zeeuws-Vlaanderen daadwerkelijk te betrekken bij de rest van de provincie.

Bredabus
Voor vele inwoners van Zeeuws-Vlaanderen was de welbekende ‘Bredabus’ de uitkomst. Dit was voor inwoners die niet in bezit zijn van een rijbewijs of auto de beste verbinding met de rest van het land. Deze mensen studeren en werken vaak in Breda. Veel Zeeuws-Vlaamse jongeren hebben hun leven in Breda leven opgebouwd, juist door de makkelijke verbinding met de regio. Door het wegvallen van deze bus is de angst groot dat deze mensen de binding met de regio gaan verliezen. De Bredabus, die al bestaat sinds de watersnoodramp,  wordt nu opgeheven omdat er geen winst meer op te behalen valt. Deze blik op het openbaar vervoer en de regio is typisch voor hoe er altijd met Zeeuws-Vlaanderen wordt omgegaan. Zeeuws-Vlaanderen is een ‘afterthought’, een plek waar alleen aan gedacht wordt als het uitkomt. Als er vervuild moet worden bijvoorbeeld.

Industriële vervuiling
Met grote locaties van Dow in Terneuzen en Yara in Sluiskil, is Zeeuws-Vlaanderen een van de grootste chemische clusters van Noordwest-Europa. Dit levert naast werkgelegenheid ook heel veel vervuiling op. Zo zit de Westerschelde vol met PFAS, waardoor afgeraden wordt om vis, garnalen en schelpdieren uit de Westerschelde te eten en zelfs eieren van kippen uit eigen tuin niet meer veilig zijn.^[1]
Door industriële vervuiling in de Kanaalzone rondom Terneuzen en Sas van Gent is er zoveel industriële luchtvervuiling, dat er in sommige jaren meer dan 20% ‘ernstige geurhinder’ was in Sas van Gent en Sluiskil. Ter vergelijking: in de regio rondom Tata Steel is dit slechts 8%. Meer dan 40% van de bewoners in de regio Sas van Gent en Sluiskil geeft aan zich zorgen te maken om de eigen gezondheid door de industrie in de omgeving.^[2] Het meest schokkende is nog wel dat kinderen in de Kanaalzone een lager geboortegewicht hebben. Moeders die dicht bij de industrie wonen, krijgen baby’s van gemiddeld 75 gram lichter. Daarnaast scoren kinderen tussen de 7 en 13 jaar oud die in de buurt van industriegebieden wonen slechter bij longtesten, hebben ze last van piepen op de borst en droge hoest.Volwassenen in de buurt van vervuilende industrie gebruiken tot 15 procent meer medicijnen tegen hart- en vaatziekten.^[3]
Deze vervuilende bedrijven zijn hier gekomen in de jaren ‘70 van de vorige eeuw. Toen was net het gasveld bij Slochteren ontdekt en wilde de overheid daarmee de grote industrie stimuleren. Ondertussen staat Yara, een kunstmestproducent waarvan 90% voor de export bestemd is, in de top 10 van Nederlands grootste energieverbruikers en CO2-uitstoters. Het bedrijf verbruikt 2 miljard kuub aardgas per jaar; dat is evenveel als 1,3 miljoen huishoudens en 5 procent van het totale verbruik in Nederland.^[4] De bedoeling was dat deze grote bedrijven belastingkorting op hun gas kregen (ondertussen berucht als de ‘fossiele subsidies’), maar bijdroegen aan de Nederlandse economie door onder andere voor werk te zorgen en belasting te betalen.

Belastingontduiking
Yara is alleen geen groot fan van belasting betalen. De Nederlandse dochter van Yara moest in 2012 een enorm bedrag terugbetalen aan de Nederlandse belastingdienst omdat ze een veel te lage winst zou hebben gerapporteerd. Terwijl Yara Nederland meldde dat ze toen ruim 29 miljoen euro winst boekte, stelde de Belastingdienst vast dat de winst ruim 162 miljoen euro bedroeg. Yara droeg onder andere ten onrechte 43 miljoen winst over naar een dochterbedrijf in Zwitserland.

Economische krimp
En al zou Yara netjes haar belasting hebben betaald, dan heeft het bedrijf alsnog grote negatieve effecten op Zeeuws-Vlaanderen. Om jaarlijks 3,5 miljoen ton kunstmest te maken, produceert de fabriek in Sluiskil maar liefst 1,9 miljoen ton ammoniak, naast de al eerder genoemde enorme CO2-uitstoot. Deze enorme vervuiler zou niet welkom moeten zijn in een regio waar de economie in 2023 kromp met 5,5%. Hiermee staat Zeeuws-Vlaanderen, na regio Overig Groningen, op de tweede plek van de snelst economisch krimpende regio’s van Nederland. Deze ontwikkeling zal zich naar verwachting in 2024 alleen nog maar verder doorzetten. ^[5]

Kerncentrales
Als klap op de vuurpijl kijkt het kabinet nu naar Terneuzen als locatie voor de bouw van nieuwe kerncentrales. De komende maanden wil minister Hermans overleggen met gemeenten, provincies, havenbedrijven en grondeigenaren om te bepalen welke plekken geschikt zijn. ^[6]  Het onderzoek naar Terneuzen als mogelijke locatie komt niet als een grote verrassing. Tennet werkt in dit gebied al aan een nieuw hoogspanningsstation met leidingen, wat in 2034 klaar zou moeten zijn. Dit zou mogelijkheden bieden om ook de aangeleverde stroom van een kerncentrale te vervoeren. Bovendien heeft de zware industrie in dit gebied natuurlijk enorm veel elektriciteit nodig. ^[7]

Wat wil de Zeeuws-Vlaming zelf?
Wat hier alleen niet begrepen lijkt te worden, is dat er een zichzelf versterkend effect optreedt. Een gebied waar al veel zware industrie is, wordt automatisch aantrekkelijker voor grootschalige energieopwekking. Maar in hoeverre wordt er gekeken naar de behoeften van de regio zelf? Zoals de burgemeester van Borsele vorig jaar zei, staan de Zeeuwen niet bepaald te springen om extra kerncentrales. “De plannen hebben grote gevolgen voor de leefkwaliteit en het veiligheidsgevoel.” ^[8]
En nu wil het huidige kabinet ook nog eens grenscontroles gaan invoeren. Dit zal voor de vele Zeeuws-Vlamingen die in België werken het bereiken van hun werk en huis nog moeilijker maken. Dit is nog eens een goed voorbeeld van hoe de politiek simpelweg niet aan Zeeuws-Vlaanderen denkt.

Investeringen nodig
Maar is hier wat aan te doen? Er moet dringend geïnvesteerd worden in de regio. Niet alleen moet het openbaar vervoer en het wegennet verbeterd worden, ook moet er gewerkt worden aan een plan om de regio niet afhankelijk te laten zijn van een klein aantal grote bedrijven. Er moet geïnvesteerd worden in een veelzijdige en diverse economie. Zeeuws-Vlaanderen moet een regio worden waar ook niet-chemische bedrijven zich willen vestigen. Er is genoeg ruimte en goedkope grond in de regio die bedrijven graag zouden gebruiken. Als deze investeringen slim gedaan worden, kan dit op een toekomstbestendige en groene manier. Op deze manier worden de inwoners van Zeeuws-Vlaanderen eindelijk verlost van de negatieve spiraal waar de regio al decennialang in lijkt te zitten.

Kom in actie!
Maar zoals in dit stuk hopelijk duidelijk is gemaakt, lijkt de huidige politiek dit niet te begrijpen. Die kracht ligt bij u, of u nou wel of niet in Zeeuws-Vlaanderen woont. Uw stem is belangrijk. Ga actie voeren. Protesteer. Mobiliseer en organiseer uw directe omgeving. Schrijf naar bewindslieden. Wordt zelf politiek actief. Of kijk simpelweg goed naar welke politieke partijen iets doen voor uw omgeving en stem de politieke partijen die dit beleid tot stand hebben gebracht weg. Dat is de enige manier waarop Zeeuws-Vlaanderen weer meer kan worden dan het vergeten afvalputje van Nederland.

BRONNEN

^[1] https://www.zeeland.nl/milieu/pfas

^[2] https://www.ggdzeeland.nl/rapportage/industriele-luchtverontreiniging-en-gezondheid-in-de-kanaalzone-terneuzen-sas-van-gent/luchtkwaliteit-in-de-kanaalzone-terneuzen-sas-van-gent/

^[3] https://www.pzc.nl/zeeuws-nieuws/luchtvervuiling-industrie-schaadt-gezondheid-van-zeeuwen-wie-er-gevoelig-voor-is-heeft-er-veel-last-van~aedbe429/?cb=3a340e40-3345-4d86-8e6f-836d33d84cd2&auth_rd=1&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

^[4] https://www.ftm.nl/artikelen/yara-kunstmest-belastingschuld-650-miljoen-euro

^[5] https://www.omroepzeeland.nl/nieuws/16357830/economische-krimp-in-zeeuws-vlaanderen-op-een-na-grootste-van-nederland

^[6] https://nos.nl/artikel/2536766-kabinet-terneuzen-en-tweede-maasvlakte-in-beeld-voor-nieuwe-kerncentrales

^[7] https://www.omroepzeeland.nl/nieuws/16810352/terneuzen-in-beeld-als-locatie-voor-nieuwe-kerncentrales

^[8] https://www.volkskrant.nl/economie/mogelijk-ook-kerncentrales-in-terneuzen-en-op-tweede-maasvlakte~b019802c/?referrer=https://www.google.com/