Ik was exact acht maanden en negenentwintig dagen achttien toen ik orgaandonor werd. Mogelijkheid bestond dat ik in die tijd was gestorven. Dan hadden mijn organen nu diep en veilig opgeborgen in de grond gelegen. En ademende iemand zonder goedwerkende longen ondertussen rustig door. Voorlopig.

Op dinsdag 13 september werd een door D66 ingediend wetsvoorstel aangenomen, waardoor elke Nederlander vanaf achttien jaar verplicht wordt een keuze te maken over orgaandonatie. Dit gaat als volgt: elke Nederlandse staatsburger krijgt tot twee brieven thuisgestuurd met de vraag of ze orgaandonor willen zijn en bij het uitblijven van enige reactie wordt de geadresseerde automatisch als donor geregistreerd.

“Choose your battles wisely”

Velen reageerden verheugd over de nieuwe wet, waaronder de Kamerleden van GroenLinks, die allemaal voor hadden gestemd. Aanname van het wetsvoorstel zou er immers niet alleen toe leiden dat het aantal donoren zou stijgen, maar ook dat nabestaanden zouden nu niet meer voor de moeilijke keus komen te staan om plotseling te moeten beslissen over de organen van een net overleden familielid. De keus van de overledene staat dan namelijk al vast.

Toch barstte een storm van kritiek los op het wetsvoorstel. Zo kwam een enorm wantrouwen tegenover Nederlandse medici naar voren; zij zouden een hersendood persoon eerder dood verklaren wanneer deze een geschikte orgaandonor zou blijken te zijn én zouden misschien voorrang geven aan bepaalde personen wanneer zij een orgaan nodig zouden hebben, zoals koning Willem-Alexander.

Lichamen van anderen opeisen
Deze kritiek gaat meer over het donorschap op zich dan over de nieuwe wet. Kritiek op deze specifieke wet is meer gericht op de rol van de overheid: betekent aanname van de wet dat de overheid praktisch gezien de lichamen van het Nederlandse volk claimt? Dat onze lichamen eigendom worden van de staat en de medische wetenschap? De grotere vraag is: willen wij een overheid die ons met rust laat en ons laat sterven op ons eigen tempo of één die ervoor zorgt dat de levens der Nederlanders zo lang mogelijk worden verlengd hoe ingrijpend de middelen dan ook mogen zijn?

Degenen die zich uitschreven als orgaandonor om hierover een politiek statement te maken gingen letterlijk over lijken. Het klinkt vrij banaal, maar mogelijk gaan mensen dood door hun beslissing ‘de politiek een lesje te leren.’ Daarom zou ik zeggen: choose your battles wisely. Maak een politiek statement op een andere manier. Kijk ook naar de voordelen van de wet.

“Dan hadden mijn organen nu diep en veilig opgeborgen in de grond gelegen”

Als ik een persoonlijke anekdote mag vertellen: de absoluut atheïstische oma van een kennis kreeg bijna een christelijke begrafenis inclusief dominee en het hele pakket, alleen omdat deze vrouw en haar zus hier altijd met elkaar over hadden gestreden en zuslief nu definitief haar gelijk wilde behalen. Dit soort gebeurtenissen kun je ook verplaatsen naar donorregistratie en hoe familie op een compleet onrespectvolle manier over het lichaam van het familielid kan beslissen. Met de nieuwe wet vervalt deze mogelijkheid.

In de politiek zijn er onder de groentjes over het algemeen veel voorstanders van donorregistratie, wat absoluut niet betekent dat er geen bedenkingen bij te plaatsen zijn. Maar feit blijft dat ik had kunnen sterven in de acht maanden en negenentwintig dagen dat ik wel achttien was en geen orgaandonor. Het leven brengt nou eenmaal risico’s met zich mee. Eén risico kunnen we dan tenminste verminderen: dat heel veel geschikte organen van willende donoren verloren gaan omdat zij niet de tijd of moeite hadden genomen zich op tijd te registreren.