nieuws
Oorlog en vrede eindigen niet als seizoenen
16-09-2017
Vrede komt na oorlog, oorlog na vrede. Na het bloedvergieten breekt een periode van vrede aan. Zo wordt over het algemeen gedacht. De overgang van vrede naar oorlog, of oorlog naar vrede, is echter nooit vloeiend. Vaak is de transitie geheel afwezig.
Laat ik beginnen met de volgende bewering: oorlog en vrede zijn geen seizoenen. Dit klinkt vanzelfsprekend. Vaak worden oorlog en vrede toch opgevat als periodes die eenvoudig te onderscheiden zijn. Een seizoenswisseling is echter onvergelijkbaar met de transitie tussen oorlog en vrede. Om dit te verduidelijken, geef ik enkele korte omschrijvingen van de seizoenen en hun kenmerken.
Als de lente is aangebroken, bloeien flora en fauna in een ramp tempo. Er is kleur, het grijze weer wordt verdreven en vogels maken geluid. Er is vreugde, want de dood lijkt verdreven en het leven staat op een voetstuk. Je hoeft maar in een weiland to lopen om te zien dat de natuur zijn werk doet. Elk bloemetje is een teken van vruchtbaarheid en aldus vooruitgang. De lente eindigt uiteindelijk en een nieuw seizoen begint.
De zomer komt. De zon gaat feller schijnen. Hoewel de temperaturen tot gevaarlijke niveaus kunnen stijgen, zorgt het weer ervoor dat de gemoedstoestand van velen flink verbetert. De dagen zijn ‘langer’ doordat het langer licht is. Tijd lijkt geen probleem meer te zijn, want die extra uurtjes van licht geven het gevoel dat de zomer nooit zal eindigen. Toch zal ook aan de zomer een einde komen.
“De sfeer is grimmig”
Na de zomer, komt de herfst. De herfst is een periode van verval. De bladeren vallen van de bomen en zelfs takken worden het slachtoffer. Uiteindelijk blijft er niets over van de bomen. Bomen veranderen in skeletten. De sfeer is grimmig, omdat de dagen korter worden. Het wordt later licht en het wordt eerder donker. Het besef van tijd neemt toe en daardoor ook het besef van eindigheid.
Als de winter eenmaal begonnen is, komt er niets nieuws, maar wordt wat al is vervallen (in de herfst) behouden door de soms vreselijke kou. Net zoals dieren proberen wij te ‘overleven’ in deze periode. Wij houden ons warm door allerlei nabootsingen van een vacht (kleren). Op deze manier bieden wij weerstand tegen de kou en komen wij de winter (mogelijk) heelhuids door.
In deze korte beschrijvingen van de vier seizoenen, kun je zien dat elk seizoen uniek is. De overgang van het ene seizoen naar het andere seizoen is daarnaast vrij duidelijk: als de zomer eindigt, begint de herfst en dus zal het kouder worden. Oorlog en vrede zijn echter niet zo eenvoudig van elkaar te onderscheiden. Het zijn toestanden die niet aangekondigd worden als ze spoedig zullen aanbreken. In plaats daarvan worden ze pas aangekondigd als het onheil of de vreugde al geschied is.
Laten we nu proberen oorlog en vrede te omschrijven. Oorlog is het geluid van schoten, bommen en tanks. Dat is in ieder geval een vrij algemeen beeld van wat oorlog voor vele mensen betekent. Als we aan oorlog denken, denken we daarom aan een periode zoals de herfst is (verval). Er is echter een verschil: in plaats van de bladeren vallen er doden op het slagveld.
“In plaats van bladeren vallen er doden”
Vrede is een einde aan de strijd en het begin van vernieuwing, zoals de lente een periode van vooruitgang is. Het einde van oorlog (vrede) wordt bereikt door de overgave van een partij, het verlies van een partij of een staakt-het-vuren. Als er vrede is, is er geen geweld, maar liefde en vreugde.
Maar oorlog is om te beginnen veel méér dan een slagveld. Oorlog is bijvoorbeeld ook terrorisme. In het geval van terrorisme is de situatie onduidelijk, want de oorlog vindt plaats in een periode van vrede. Er heeft geen overgang plaatsgevonden: terrorisme (als een vorm van oorlog) is niet een gebeurtenis die keurig plaatsvindt ná vrede. Er is geen ‘A’ en geen ‘B’ die in elkaar overgaan. De grenzen tussen oorlog en vrede zijn totaal vervaagd. Oorlog en vrede zijn nog alleen facades. Schijn dus.
Oorlog gaat niet over zoals de lente, zomer, herfst of winter eindigt. In oorlog (en daarbuiten) is geen einde te vinden. Alleen oneindigheid. Zodra de oorlog geëindigd lijkt te zijn (het vuren is gestaakt), is de oorlog van rouw begonnen. Rouwen is namelijk een mentale strijd die ook na de fysieke strijd voortduurt. Het einde van oorlog is daarom de illusie waaraan slachtoffers van oorlog zich vastklampen om hoop te blijven houden. In oorlog is hoop namelijk nog het enige wat resteert. Vrede is de hoop die slachtoffers van oorlogen soelaas biedt. Dat is de geruststelling die niemand kan wegnemen: het feit dat oorlog niet eindigt geldt namelijk ook voor vrede. Ook vrede is tijdloos.
Dit artikel is deel van de OverDWARS themaserie over Oorlog en Vrede.
