nieuws
Dodenherdenking: Een beetje dubbel
05-05-2016
Toen ik gisteren traditiegetrouw voor de televisie ging zitten voor de Nationale herdenking op de Dam bekroop mij een vreemd gevoel. Het begon al bij een van de eerste statements: “Hier herdenken wij vandaag alle Nederlandse slachtoffers van oorlogssituaties en vredesoperaties vanaf de Tweede Wereldoorlog.”
Door Willemijn Kadijk
“Huh?” dacht ik. “Wat is er gebeurd met onze mondiale attitude? Met ons Europa-gevoel? Zijn we dan echt nog steeds zo ver dat we alleen mensen met hetzelfde paspoort als wij willen herdenken?” Opeens begon ik de hele herdenking met andere ogen te bekijken: kritisch.
Bij de Engelandvaarders dacht ik aan de vluchtelingen op de Middellandse Zee. “Wat waren ze dapper, om naar vrijheid te vluchten.”
Bij de slachtoffers van de holocaust denk ik aan de Yezidi’s en andere volken die nu onder IS leven. “Waren we daar toen maar eerder bij geweest, wisten we het maar!”
Kampen in Noord-Korea, kindsoldaten in Sierra Leone, vluchtelingen, discriminatie op basis van geloof overal… het flitste allemaal aan me voorbij.
We herdenken alle verschrikkelijkheden van de Tweede Wereldoorlog, maar hoe kun je iets herdenken dat nog elke dag gebeurt? We kloppen onszelf op de borst voor heldendaden en verzuchten dat het nooit, nooit meer mag gebeuren. In ieder geval niet met Nederlandse slachtoffers van oorlogssituaties en Vredesoperaties na de Tweede Wereldoorlog.
“Hoe kun je iets herdenken dat nog dagelijks gebeurt?”
Het 14-jarige meisje dat een gedicht voorlas had het over vragen die niet meer beantwoord kunnen worden, de vraag of we ‘goed’ of ‘fout’ waren geweest in de oorlog. Onzin, elke dag wordt die vraag gesteld. Ja, het kost geld om onderduikers te voeden. Ja, onze militairen moeten risico lopen om anderen te bevrijden. Maar was ‘vrijheid’, wat we vandaag vieren, dat niet allemaal waard? Of meenden we dat alleen voor Nederlandse slachtoffers in oorlogssituaties en Vredesoperaties na de Tweede Wereldoorlog?
Wat wij, als gehele mensheid, goed en fout hebben gedaan vanaf 1939 is bewonderenswaardig en rouw-waardig. Maar in plaats van onze helden te eren door ze te herdenken kunnen we ze beter, in plaats daarvan, gedenken en er naar te handelen.
116, 117, 118, 119, 120… Zo dacht ik mijn twee minuten vol, maar de gedachten verlieten mijn hoofd niet. En zo hoort het.
Willemijn Kadijk is voorzitter van de lokale DWARS-afdeling Leiden-Haaglanden.
Zij schreef deze column in 2015, naar aanleiding van de dodenherdenking.
