nieuws
Natuurbeleid – Grensoverschrijdend gedrag?
26-06-2016
De natuur laat zich niet tegenhouden door landsgrenzen. Natuurbeleid wel. En dat kan de bescherming van zeldzame flora en fauna bemoeilijken of nodeloos inefficiënt maken. Waar soorten aan de ene kant van de grens uitvoerig beschermd worden, is die bescherming aan de andere kant nauwelijks aanwezig, en dat terwijl deze gebieden deel uitmaken van hetzelfde ecosysteem. Nu men steeds meer vlakken in Europa samenwerkt, wordt het dan ook tijd om natuurbehoud een meer grensoverschrijdend karakter te geven?
Neem Nederlandse orchideeën, die enkel op de kalkgronden van Zuid-Limburg groeien. Omdat ze in Nederland zo zeldzaam zijn, zijn bijna alle soorten wettelijk beschermd. Maar als je tien kilometer naar het oosten gaat en de grens met Duitsland oversteekt, dan zul je zien dat de orchideeën talrijker zijn en ook minder goed beschermd worden. Ondanks dat de Limburgse en Duitse kalkbodems misschien deel uitmaken van hetzelfde ecosysteem, is het beleid aan twee kanten van de grens verschillend.
Natura 2000 is een netwerk van beschermde natuurgebieden in de gehele Europese Unie. In 1992 werd het project gelanceerd om het verlies van biodiversiteit voor 2020 tegen te gaan. Het idee was dat dit op een niveau zou gebeuren dat landsgrenzen overstijgt. Gebieden die onder Natura 2000 vallen alle gebieden die beschermd zijn onder de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn uit respectievelijk 1979 en 1992. Natura 2000-gebieden beslaan momenteel ongeveer achttien procent van al het grondgebied binnen de EU.
Ondanks dat dit project op Europees niveau gecoördineerd wordt, worden de regels voor natuurbescherming nog steeds op grond van nationale wetgeving gehandhaafd. Waar natuurgebieden grenzen overschrijden, worden volgens Natura 2000 twee aparte gebieden geregistreerd: eentje voor land A en eentje voor land B. In deze natuurgebieden mogen beide landen hun eigen regels rondom natuurbescherming bepalen en andere soorten beschermen.
De Witte Karpaten, een berggebied op de grens van Tsjechië en Slowakije, zijn hier een goed voorbeeld van. De ecosystemen zijn hetzelfde, maar toch hebben beide landen een apart Natura 2000-gebied aangewezen gekregen. Slechts dertien soorten in het Tsjechische gedeelte (Bílé Karpaty) zijn wettelijk beschermd, terwijl er aan de kant van Slowakijke (Holubyho Kopanice) maar liefst 277 soorten beschermd worden. Hieronder vallen ook soorten die ook in het Tsjechische deel van het gebergte voorkomen, maar daar geen bescherming krijgen. Zou het dan niet veel logischer zijn als we van deze twee gebieden één natuurgebied maken waar we dezelfde soorten beschermen? Leidt onevenwichtig natuurbeleid niet tot onevenwichtige ecosystemen in grensgebieden?
Witte Karpaten op de grens tussen Tsjechië en Slowakije met in het blauw de aangewezen natuurgebieden. Het noordwestelijke gebied is van Tsjechië, het zuidoostelijke van Slowakije
De natuur is niet in een hokje te plaatsen, en dat probleem komt hier dan bij kijken. We maken een groter hokje waar we een groter probleem in plaatsen. Maar hoe groot willen we dit hokje dan maken? Op een bepaalde manier zijn alle ecosystemen wel met elkaar verbonden. Landen die niet in de Europese Unie zitten zouden er dan ook mee te maken kunnen krijgen. Kunnen we onze Europese regelgeving aan die landen opleggen? Is dat haalbaar? Als het aan mij ligt, zou natuurbeleid universeel moeten zijn, niet gebonden aan landsgrenzen. Helaas lijkt me dat in de nabije toekomst niet haalbaar. Toch moeten we proberen om die landsgrenzen voor natuurbehoud iets minder zichtbaar te maken.
