Eind vorig jaar kwam het CBS met de nieuwste cijfers over stress, burn-out en ziekteverzuim. In 2022 ervoeren 1,3 miljoen Nederlanders burn-outklachten. Er werden 11 miljoen ziektedagen opgenomen in verband met werkstress, wat in totaal 3,3 miljard euro kostte. Deze cijfers stijgen elk jaar en met de huidige werkdruk en personeelstekorten zullen deze naar verwachting alleen maar verder doorstijgen. Waar komt deze stijging vandaan en wat kunnen we doen om de werkdruk te verlagen?

Stress en burn-out

Steeds meer Nederlanders ervaren een hoge (werk)druk in hun dagelijks leven, wat leidt tot stressklachten en burn-outklachten. Een deel hiervan is te wijten aan de personeelstekorten en de hoge werkdruk op de arbeidsmarkt. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het onderwijs. Daarnaast speelt ook dat de maatschappij snel veranderd is in de afgelopen jaren, met voornamelijk een snelle technologische ontwikkeling in de industrie en meer administratieve lasten, zoals bijvoorbeeld in de zorg. Ook de hoge inflatie en afnemende sociale zekerheid zorgen voor stress bij mensen die minder te besteden hebben.

Gestreste jongeren

Wat opvalt is dat de burn-outklachten vooral onder jongeren snel toenemen. 21% van de jongeren ervaart regelmatig stress over hun werk. Waar voorheen de piek van burn-outs bij de vijftig- en zestigjarigen lag, is die tegenwoordig verschoven naar de twintig- en dertigjarigen. Deze verschuiving is volgens deskundigen te wijten aan verschillende factoren. Vanuit de maatschappij ervaren jongeren een hogere prestatiedruk. Daarnaast zorgen social media voor afleiding op het werk of bij de studie. Daar zien zij ook het perfecte plaatje van anderen en gaan zichzelf hiermee vergelijken. Er ontstaat een hogere druk om ook een bruisend persoonlijk leven te leiden, naast een drukke baan of studie. Daarnaast zijn jongeren over het algemeen onzekerder en maken zij zich meer zorgen over wat anderen van hen denken.

Voorkomen is beter dan genezen

Het is belangrijk dat er stappen ondernomen worden zodat dat het aantal mensen met stressklachten afneemt. Een vroege behandeling van stress- en burn-outklachten zorgt voor een beter herstel en minder verzuim. Het is daarom belangrijk dat werknemers deze symptomen ook al vroeg kunnen herkennen, mede omdat het vaak gaat om ‘vage’ klachten als vermoeidheid, prikkelbaarheid en piekeren. Het onderwerp zou bespreekbaarder moeten zijn, zodat werknemers en werkgevers symptomen eerder herkennen en ook al vroeger aan de bel kunnen trekken.

Vierdaagse werkweek

Vanuit werk, studie of school kan ingezet worden op preventie of kan hulp aangeboden worden aan mensen die last hebben van stressklachten. Maar dat is niet genoeg. Ook de overheid moet hulp bieden. Vanuit Den Haag zijn al enkele stappen ondernomen om personeelstekorten in bepaalde branches te beperken door bijvoorbeeld financiële stimulatie van bepaalde beroepen. Denk daarbij aan het onderwijs of de zorg. Het is echter belangrijk dat de overheid ook in het algemeen kijkt naar de preventie van stress en daarbij horende burn-outklachten. Een campagne van het Ministerie van Volksgezondheid om mensen bewuster te laten worden van burn-outklachten en om handvaten te geven over hoe om te gaan met stress, is een mooi voorbeeld van een mogelijke oplossing.

Ook een vierdaagse werkweek zou kunnen bijdragen aan het verbeteren van de werk-privé balans. In het Verenigd Koninkrijk is een grootschalige pilot met het idee gestart. 88% van de bedrijven die meedoen aan de test noemen het een succes. 86% van de bedrijven zegt ook na de pilot door te willen gaan met de vierdaagse werkweek. Het blijkt dat de productiviteit bij een vierdaagse werkweek niet zoveel afneemt. 95% van de bedrijven geeft zelfs aan dat de productiviteit op hetzelfde niveau of op een hoger niveau ligt. Het is dus het overwegen waard om ook in Nederland een vierdaagse werkweek in te voeren.

Meer sociale zekerheid zorgt tot slot uiteraard ook voor minder stress. Een sociaal vangnet geeft rust. Met de oplopende prijzen komen steeds meer mensen in financiële problemen, die vervolgens zorgen voor mentale problemen. Mensen met geldzorgen blijken drie tot vier keer vaker angst- of depressieklachten te ontwikkelen. Door deze mensen te helpen, kan al veel stress weggenomen worden. Een goed sociaal vangnet zorgt voor minder onzekerheid bij mensen die het financieel zwaar hebben. Denk hierbij aan bijvoorbeeld een basisinkomen, gratis zorg en gratis kinderopvang. Zo wordt ook de mentale gezondheid van kwetsbaren in de samenleving beter beschermd.

Onhoudbaar

Het is duidelijk dat de huidige situatie niet langer houdbaar is. Steeds meer mensen ervaren stress- en burn-outklachten en het ziekteverzuim loopt op. Het is hoog tijd voor de politiek om in te grijpen. Een goede overheid zorgt niet alleen voor de fysieke gezondheid van haar bevolking, maar ook voor de mentale gezondheid. Acties als een overheidscampagne over stress en burn-outklachten of inzetten op een vierdaagse werkweek en meer sociale zekerheid zouden al een belangrijke bijdrage leveren aan een mentaal gezond Nederland.