Manju Reijmer over DWARS racisme

Manju Reijmer

Best DWARS-lid,

Je leest dit als betrokkene bij een politieke organisatie waaraan je als lid verbonden bent door ideologie en intellect, oftewel: wat je kiést als je straks in een stemhokje staat. Ik schrijf dit – een opinie over racisme ver buiten mijn beroepsveld maar helaas geheel vanuit expertise – vooral vanuit wat ik bén: een bruine man. Die kleur ontbreekt in jullie partij. Als je dit leest is de kans namelijk groot dat je wit bent, en een man, fysiek en geestelijk gezond, heteroseksueel, cis, uit een middeninkomensgezin en hogeropgeleid. Laat me duidelijk zijn: als je dit bent, ben je niet DWARS. Van wat dan ook. Jij bent de norm. Het gemiddelde. Het probleem. Waarom? Omdat jouw partij en jouw politieke landschap al dermate representeert wat jij bént, dat je je enkel richt op wat je kiést. Daarmee houd ook jij racisme in stand.

door Manju Reijmer

Racisme zonder racisten
Er rust een stigma op iemand racist noemen. Eduardo Bonilla-Silva schrijft hierover in Racism Without Racists (2003) en het vertaalt zich naar de Nederlandse cultuur. Niemand is racistisch, en iemand ervan beschuldigen is erger dan racisme. Terwijl veel mensen niet begrijpen wat racisme inhoudt. Er wordt soms gedacht aan het benoemen van kleur. Witte mensen zijn – zoals de Nederlandse Dr. Philomena Essed in 2008 constateert in haar artikel ‘Who Wants To Feel White?’ – in tegenstelling tot mensen van kleur, niet gewend om herinnerd te worden aan hun huidskleur en zien dit als iets negatiefs. Emeritus Gloria Wekker noemt het zelffeliciterende beeld van kleurenblindheid dat witte Nederlanders zichzelf opspelden “witte onschuld”. Want iedereen ziet huidskleur. Dat is oké.

“Iedereen ziet huidskleur. Dat is oké.”

Dan is er de definitie van uitsluiting, tevens de tweede definitie van racisme in Van Dale: “discriminatie op grond van iemands ras”. Hoewel dit zeker een uiting van racisme is, moet eerder naar de eerste definitie van Van Dale gekeken worden, namelijk: “theorie die de superioriteit van een bepaald ras verkondigt”. Wat houdt dit in? In Nederland wordt de superioriteit van slechts één ras verkondigd: de witte Nederlanders.

Onze Superieure Cultuur
Iedereen die opgroeit in de Nederlandse cultuur, kent de Nederlandse Calvinistische waarden. Die waarden worden gedeeld door ouders, leraren, vrienden, familie, collega’s. Het wereldbeeld, de waardering van anderen, en het zelfbeeld van Nederlanders is van generatie op generatie doorgegeven en valt terug te traceren op de VOC-mentaliteit die witte mensen superieur acht boven niet-witte mensen.

De Calvinistische onschuld waarin Nederland verviel na de Tweede Wereldoorlog achtte racisme an sich, niet de Nederlanders die het uitdroegen, schuldig aan de Jodenvervolging. “Dit nooit weer,” riepen we collectief, “Iedereen is gelijk ongeacht ras, kleur, geslacht, godsdienst of politieke voorkeur”. Dat dit een ideaal is om na te streven in plaats van een bestaand gegeven werd gemakshalve vergeten. Zolang het maar vaak genoeg herhaald werd, was het zo.

Dit creëert een gelijkheidsbeginsel dat feitelijk niet bestaat. Neo-liberalisme en individualisme pretenderen dat het individu geen sociaal-culturele invloed heeft gehad van buitenaf. Ondanks decennia aan onderzoeken van het Sociaal Cultureel Planbureau die bewijzen dat discriminatie op de arbeidsmarkt bestaat, dat systematische uitsluiting van niet-witte mensen van machtsposities bestaat, geloven we nog heel graag in gelijke kansen voor iedereen. Echter, waar uitsluiting is, is ook voorrang. Zo komt het voor dat witte mensen, alleen al vanwege hun huidskleur, gerangschikt worden boven niet-witte mensen. Dit wordt nog steeds behandeld als incidenteel, in plaats van cultureel.

“Gelijkheid bestaat niet”

Het niqaabverbod, vandalisme tegen een van origine Somalisch gezin, en politiegeweld tegen met name zwarte mannen bij demonstraties zijn alleen al in de maand november uitingen van het toenemende racisme in Nederland. In het huidige politieke klimaat moet erkend worden hoezeer racisme en witte superieuriteit een rol speelt. Extreem-rechts verkondigt de afgelopen decennia expliciet de superieuriteit van de witte Nederlandse identiteit boven migrantenbevolkingsgroepen, met een narratief van bedreiging en onderdrukking. Gelegitimeerd en genegeerd ten behoeve van intellect en individu. Racisme in actie.

DWARS
Wat heeft dit alles te maken met DWARS? Simpel. Alle mensen die groepen vormen binnen een racistische cultuur, worden door die cultuur verbonden. Dat maakt eenieder die deze waarden uitdraagt in hun woorden en keuzes, een racist. Het vergt actief werk om de cultuur van een groep te dekoloniseren. Het is geen toeval dat witte mensen disproportioneel naar bevolkingsaantallen vertegenwoordigd zijn. Het is de verantwoordelijkheid van witte mensen om dit onrecht te corrigeren. Niet ten behoeve van niet-witte mensen; wij slagen sowieso wel, onafhankelijk, ondanks discriminatie en racisme. Maar ten behoeve van de fundamentele mensenrechten die als grondslag dienen voor de inclusieve samenleving die we allen nastreven.

Tegenover racisme als Wilders’ “minder Marokkanen” kan niets anders staan dan solidariteit naar, viering van en inclusiviteit van de Marokkaanse Nederlanders, en de principiële verdediging van de individuele vrijheid. Binnen groepsverband of interpersoonlijk contact: erken dat witte mannen disproportioneel gerepresentateerd zijn, vaker elkaar steunen, en vaker door (witte) vrouwen en mensen van kleur heen praten. Erken dat personen van kleur niet representatief zijn voor hun hele bevolkingsgroep of gelden als een excuus tegen racisme. Erken dat verschillen in cultuur, huidskleur en religie bestaan en vier deze. Om alle stemmen te laten gelden, moeten wel alle stemmen gehoord worden.

“Maak plaats voor de minderheid!”

Emancipatie werkt in principe altijd hetzelfde. Als het streven is om alle stemmen te kunnen horen, is het de taak van de meerderheid hun onrechtmatig vergaarde macht af te staan: plaats te maken voor de minderheid. Mannen moeten plaats maken voor vrouwen. Cis hetero’s voor LGBTQIA. Valide en neurotypische mensen voor mensen met een lichamelijke danwel psychische afwijking. En witte mensen voor niet-witte mensen. “Meer Marokkanen” dus. Het is noodzakelijk om concreet, feitelijk en dreigend racisme te herkennen, benoemen en bestrijden. Geen groep, geen partij in Nederland is inclusief zonder expliciet antiracisme. Iedereen moet actief werken tegen de huidige witte norm, ook al ben je dat zelf, net zo lang tot de norm daadwerkelijk het volk vertegenwoordigt in wat het is. Pas dan kies je niet alleen voor, maar ben je ook echt DWARS.

Dit stuk kwam tot stand dankzij de literatuur en het intellect van vele mensen van kleur, waaronder maar niet gelimiteerd tot Philomena Essed, Gloria Wekker, Flavia Dzodan, Roxane Gay, Mieke, Arzu Aslan, Eduardo Bonilla-Silva en Frantz Fanon.

lees ook

LVolg ons op facebook

L