Bas Eikenhout, Paul Rosenmöller en Frans Timmermans zijn drie vooraanstaande leiders die op verschillende manieren een stempel drukken op het sociale en politieke landschap van ons land. Wat hen verbindt, is hun actieve betrokkenheid bij belangrijke vraagstukken die een aanzienlijke impact hebben op onze samenleving, zoals klimaatbeleid, sociale rechtvaardigheid* en economische gelijkheid. Een belangrijk en vaak over het hoofd gezien aspect, is dat zij alle drie mannen zijn. Deze gedeelde identiteit roept de vraag op of hun gender een rol kan spelen in hun manier van kijken en besluitvorming in de strijd voor emancipatie en gendergelijkheid*.

Mannen met een linkse politieke mening presenteren zich vaak als pleitbezorgers* van vooruitgang op het gebied van emancipatie. Maar in hoeverre zijn zij bereid om daadwerkelijk de noodzakelijke stappen te zetten om een inclusieve en rechtvaardige samenleving te realiseren, en in hoeverre zijn zij verstrikt geraakt in de privileges* en comfort die hun gender met zich meebrengt?

Mannen en feminisme

Het is fijn om te zien dat veel linkse mannen zich actief inzetten voor gendergelijkheid, bijvoorbeeld door feministische literatuur te lezen, de laatste posts van feministische accounts op sociale media te delen en evenementen zoals feministische cafés te bezoeken. Echter, de sociale dynamiek* achter deze betrokkenheid is veel complexer dan het op het eerste gezicht lijkt. Het patriarchaat*, dat diepgeworteld is in de samenleving, bestaat ook binnen linkse kringen. Dit betekent dat zelfs mannen die zich als progressief beschouwen mogelijk onbewust keuzes en gedrag kunnen vertonen die gendergelijkheid zouden kunnen ondermijnen.

Voorbeelden hiervan zijn dat mannen de neiging hebben om discussies te domineren, waardoor vrouwen minder ruimte krijgen om hun stem te laten horen. Daarnaast kunnen ze onbewuste seksistische opvattingen uiten, wat de progressieve intenties ondermijnt. Sommige mannen gebruiken hun betrokkenheid bij feminisme zelfs als een manier om hun imago te verbeteren, in plaats van daadwerkelijk de strijd voor gendergelijkheid te steunen. Dit blijkt bijvoorbeeld uit oppervlakkige uitingen: vrouwenrechten en alles wat daarmee samenhangt worden gezien als een kans om actie te ondernemen, maar niet als iets dat echt prioriteit heeft. Ook richten mannen te vaak de aandacht op hun eigen ervaringen ten koste van de ervaringen van vrouwen, waardoor de complexe en zwaardere realiteit van vrouwen en andere onderdrukte genders in de schaduw wordt gesteld. Mannen geven vaak de voorkeur aan elkaar bij de kandidaatstellingen voor lijsten en bepaalde posities, waardoor vrouwen, die net zo capabel of zelfs capabeler zijn, benadeeld worden.

Vrouwen in de politiek

Vrouwen in de politiek maken onmiskenbare offers. Vrouwelijke politici worden niet alleen vaker bedreigd, maar zij worden ook blootgesteld aan een onoverzienbare hoeveelheid seksisme, verankerd in een patriarchale cultuur die verzet biedt tegen gendergelijkheid. Daarnaast vormen vrouwen de ruggengraat van de progressieve bewegingen, waarbij zij een belangrijke rol spelen in het organiseren van campagnes en het mobiliseren van kiezers tijdens verkiezingsperiodes. Vaak zijn het de vrouwen die de noodzakelijke netwerken opbouwen, strategieën ontwikkelen en initiatieven aansteken. Denk hierbij aan de moderne klimaatbeweging, geïnspireerd door Greta Thunberg.

Toch, ondanks deze onmiskenbare bijdragen en de aanzienlijke offers die vrouwen hiervoor brengen — waarbij linkse mannen vaak minder of zelfs helemaal geen confrontaties met deze schaduwen van ongelijkheid ervaren — blijven wij geconfronteerd met systematische* belemmeringen. Deze belemmeringen bestaan niet alleen uit de beperkte toegang tot besluitvormingsposities, maar ook in de vaak ondergewaardeerde erkenning en het respect dat ons als vrouwelijke politici en activisten wordt ontzegd. Het is een scheve machtsdynamiek die ons voortdurend achterstelt op onze mannelijke kameraden en het ons als vrouwen extra lastig maakt om te strijden voor onze politieke idealen.

Dit soort gedrag ondermijnt niet alleen de strijd voor gelijkheid; het toont ook de hypocrisie van degenen die zichzelf als vooruitstrevend en rechtvaardig beschouwen

Hypocrisie

Wat ik als zorgwekkend ervaar, is dat sommige linkse mannen, ondanks hun retoriek en uitingen van solidariteit, in de praktijk hun vrouwelijke kameraden en hun recht op volledige gelijkheid en kansen soms onvoldoende ondersteunen. Dit lijkt soms voort te komen uit de wens om hun eigen comfort, positie en privileges te behouden, waarbij ze hun principes mogelijk achterlaten voor een persoonlijk voordeel. Dit soort gedrag ondermijnt niet alleen de strijd voor gelijkheid; het toont ook de hypocrisie van degenen die zichzelf als vooruitstrevend en rechtvaardig beschouwen, terwijl ze in werkelijkheid de potentie voor een inclusieve en eerlijke samenleving in gevaar brengen. Het is een pijnlijk toonbeeld van het verschil tussen de waarden die men zegt te verdedigen en de keuzes die men in de praktijk maakt, en roept de vraag op deze mannen eigenlijk bereid zijn hun eigen machtsposities op te geven voor de goede zaak.

In de complexe dynamiek van gendergelijkheid en sociale rechtvaardigheid wordt het duidelijk dat de rol van mannen, en in het bijzonder linkse mannen, cruciaal is. Hun woorden en beloftes kunnen inspirerend zijn, maar wanneer de praktijk in strijd is met deze idealen moet dit bespreekbaar gemaakt kunnen worden. Het is essentieel dat mannen zich niet alleen als pleitbezorgers van verandering presenteren, maar ook daadwerkelijk de noodzakelijke stappen zetten om hun idealen in daden om te zetten; dit kan ook inhouden dat zij hun eigen privileges moeten opofferen ten behoeve van het grotere goed. Een van de meer ingrijpende voorstellen die ik heb gehoord, is het tijdelijk uitsluiten van mannelijke lijsttrekkers op zowel nationaal (Eerste en Tweede kamer) als Europees niveau gedurende een aantal jaren. Dit radicale idee heeft als doel een inclusievere en diverse politieke vertegenwoordiging te bevorderen, en het zou een mogelijke stap kunnen zijn richting het doorbreken van de traditionele machtsstructuren die vaak door mannen worden gedomineerd.

Solidariteit

Het is daarom van groot belang dat ook mannen zich werkelijk inzetten voor solidariteit met vrouwelijke collega’s en de bredere strijd voor gelijkheid. Dit kan alleen door de handen ineen te slaan, hun eigen voorrechten onder ogen te zien en actief te werken aan het creëren van ruimtes waarin vrouwen en andere onderdrukte groepen kunnen bloeien. Alleen dan kan de kloof tussen de beloften van emancipatie en de realiteit worden gedicht, waardoor een echte en duurzame verandering mogelijk wordt.

Laten we de uitdaging aangaan om niet alleen te pleiten voor vooruitgang, maar deze ook te belichamen in ons dagelijks leven. Elke actie, groot of klein, telt en draagt bij aan een cultuur van gelijkheid en inclusie. De verantwoordelijkheid ligt bij ons allen om de woorden te vertalen naar daden en bij te dragen aan een rechtvaardige en inclusieve toekomst. Iedere stap richting deze realisatie is een stap naar een samenleving waarin gelijkheid niet slechts een ideaal is, maar een werkelijkheid die we samen creëren. Alleen door samen te werken en onze intenties om te zetten in actie, kunnen we de fundamenten leggen voor een samenleving die niet alleen rechtvaardig is, maar die ook bestendig is in haar inzet voor gelijkheid voor iedereen.