Eerlijkheid in het debat rond etnisch profileren

18-01-2017

Gijs Broere

Na de aanrandingen tijdens de oud-en-nieuwviering in Keulen begin 2016 heeft de politie dit jaar extra maatregelen genomen, waarbij waarschijnlijk etnisch is geprofileerd. Toen Groenen-fractievoorzitter Simone Peter het aandurfde kritische vragen te stellen na een tweet van de politie tijdens de nacht dat er ‘honderden Nafri’s (Noord-Afrikanen) gecontroleerd worden’, vielen er van alle kanten mensen over haar heen. In Duitse media werd ze onder meer uitgemaakt voor ‘groen-fundamentalistische realiteitsvreemde’. Prominente partijgenoten spraken haar tegen, en Sigmar Gabriel, de sociaaldemocratische Duitse vicebondskanselier, noemde beschuldigingen van etnisch profileren zelfs een ‘absurd en simpelweg gestoord debat’. 

door Skander Mabrouk

Toch lijkt het erop dat er wel degelijk etnische profilering plaatsvond. Er waren in het Keulse Centraal Station twee uitgangsdeuren. De ene leidde tot een politiecontrole, de andere gaf vrije doorgang. Volgens een journalist ter plaatse besloot een politiebeambte binnen fracties van seconden wie er naar welke deur mocht. 98 procent van de 650 mensen wiens legitimatie werd gecontroleerd waren van Noord-Afrikaanse afkomst, volgens politieschattingen. (Op de vraag wanneer iemand een potentiële Nafri is, of het hierbij gaat om huidskleur of iets anders, antwoordde de politiewoordvoerder ontwijkend: ‘Hoe een Noord-Afrikaan er in principe uitziet, dat weet men’.)

Politiechef Jürgen Matthies claimt echter dat huidskleur op zichzelf niet de reden voor controles was, maar een ‘agressieve basishouding’ (Grundaggresivität) en het feit dat de jonge mannen zich opvallend in groepen verplaatsten. Het lijkt extreem onwaarschijnlijk dat zo’n houding in een oogopslag bij elk van deze mensen geobserveerd is maar vrijwel niet bij autochtone Duitsers, en dat het bepalen van wie tot welke ‘groep’ behoorde niet op basis van huidskleur gebeurde.

“Naïef om etnisch profileren te ontkennen”

Het is daarom stuitend dat politici als Gabriel totaal niet willen spreken van mogelijke etnische profilering. Het Duitse ministerie van binnenlandse zaken zei in een reactie ook dat volgens hen etnisch profileren tegen de wet is en ‘door de politie niet gebeurt’. Het is naïef en niet eerlijk om te claimen dat etnisch profileren in een land met etnische spanningen simpelweg niet plaatsvindt.

Het ontkennen van de sociale realiteit leidt ertoe dat minderheden zich door politici niet serieus genomen voelen en nog verder van de rest van de samenleving af komen te staan.

In plaats hiervan moet er een open en eerlijk debat plaatsvinden. Je kunt toegeven dat er waarschijnlijk etnisch geprofileerd werd in Keulen en mag daarbij het politieke standpunt innemen dat etnisch profileren legitiem is als er een zwaar veiligheidsbelang mee gediend wordt. Dan moet je alleen ook toegeven dat de politie mogelijk tegen de wet handelde, gerechtvaardigd of niet.

Je kunt claimen dat als bepaalde etnische groepen een hoger veiligheidsrisico vormen, die extra gecontroleerd mogen worden, en dat de onschuldigen dit dan degenen moeten verwijten met een soortgelijk uiterlijk die zich eerder misdragen hebben. Dan moet je ook toegeven dat uit een juridische en maatschappelijke acceptatie van dit principe kan volgen dat er bijvoorbeeld gescheiden rijen komen bij vliegvelddouanes voor Arabisch uitziende mensen en de rest.

“Controleer iedereen op legitimatie”

Dan moeten we bedenken wat de impact is van zulke controles op minderheden en de samenleving als geheel. Als er vaker aparte rijen zouden zijn voor gekleurde en blanke mensen, hoe leg je dit dan aan kinderen uit? We moeten ons afvragen of een samenleving met etnisch profileren wenselijk is. Vinden we van niet, dan kunnen we er bewust voor kiezen omslachtigere veiligheidscontroles te accepteren in ruil voor gelijke behandeling onafhankelijk van huidskleur. Dan kan volgend jaar de politie in Keulen iedereens legitimatie controleren.

We moeten over de angst voor electorale successen van de AfD in Duitsland of de PVV in Nederland tijdens aankomende verkiezingen heen stappen en het debat over etniciteit en discriminatie durven blijven voeren.