Een pleidooi voor het Oekraïnereferendum

23-02-2016

Suzanne Kraaij

Het onnut van het Oekraïne-referendum wordt te vaak aangekaart, terwijl we ons wezenlijk gelukkig mogen prijzen met het bestaan van het referendum. Vandaar dit pleidooi, onafhankelijk van wat je gaat stemmen.

Bij referenda geldt er een opkomstdrempel van 30 procent en de uitslag zal niet-bindend zijn. Het kabinet zal er waarschijnlijk toch niet naar luisteren, en zelfs als ze dat wel doen, dan zal de Europese Unie alsnog met Oekraïne gaan samenwerken. In feite doet de EU dit al, en werken er ook verschillende EU-lidstaten, buiten de Unie om, al samen met Oekraïne. Er zijn genoeg destructieve meningen over het referendum an sich, en toch schrijft elke krant erover. Gelukkig maar, want het referendum is een prachtig fenomeen.

Driehonderdduizend handtekeningen
Het initiatief kwam van weblog GeenStijl, Burgercomité-EU en het Forum voor Democratie (o.l.v. Thierry Baudet). Zij wisten driehonderdduizend geldige handtekeningen op te halen, wat niet alleen het referendum een feit maakte, maar ook betekende dat het kabinet opnieuw zou moeten gaan stemmen over het Associatieverdrag met Oekraïne. Hier ligt dan ook de enkele wens die de indieners hadden: dat het kabinet bij de volgende stemming, van mening veranderd door het referendum, dit keer niet akkoord zou gaan.

Je zou dus zeggen dat alleen degenen die tegen het associatieverdrag zijn, enthousiast op hun stoel mogen springen door de komst van het referendum. Zonder het referendum was de wet nu immers definitief; het kabinet had al vóór gestemd. Het tegenovergestelde is echter waar: iedereen zou feest moeten vieren. Waarom?

“De bekendheid van het referendum zal alleen maar toenemen”

Elke krant schrijft er regelmatig over, en het komt in het journaal en andere actualiteitenprogramma’s ruimschoots aan bod. De overheid heeft twee miljoen uitgetrokken voor maatschappelijke initiatieven m.b.t. het referendum. Het gevolg daarvan is redelijk simpel: veel Nederlandse burgers zullen van het referendum afweten. Aangezien er bovendien nog maar 35.750 euro van de twee miljoen is toegekend, zal de bekendheid alleen nog maar toenemen, naarmate meer gelden worden uitgekeerd en de campagnes van start zullen gaan.

Betrokkenheid
Daarbij zal het voor velen, in ieder geval degenen die van plan zijn te gaan stemmen, een reden zijn geweest na te denken over hun mening. Grote kans dat zij daarbij enige kennis hebben opgedaan over Oekraïne, de Europese Unie, en de rol van Nederland daarin. Doordat het onderwerp zo prominent aanwezig is in het nieuws, zullen ook veel anderen, die zich er minder actief mee bezig houden, er toch tenminste iets over meegekregen hebben. De betrokkenheid van Nederlandse burgers bij de situatie in Oekraïne is simpelweg vergroot. Dat is per definitie een vooruitgang, een vooruitgang die enkel en alleen is te wijden aan het bestaan van het referendum.

Bovendien is het enigszins amusant dat het onze democratie een kleine schok wist te geven, in die zin dat het de relatie tussen het volk en haar Tweede Kamerleden op scherp heeft gezet. De Tweede Kamer dacht te hebben besloten, maar kwam er uiteindelijk toch niet mee weg. Burgers merkten dat ze buiten de verkiezingen nog steeds invloed hebben, en al was het maar met een simpele handtekening, ze vonden hiermee wel een effectieve manier om zichzelf gehoord te laten worden. Kamerleden moesten zich ineens opnieuw verantwoorden voor hun keuze, zich maandenlang blijven verantwoorden, in de aanloop naar het referendum. Heel misschien dachten ze daarbij een extra keer na over hun keuze en hun beweegredenen daarbij.

“Een stem van een extreem-nationalistische eieren gooiende PVVer”

Het zal dus interessant worden te zien hoe de Tweede Kamer om zal gaan met de uitkomst van het referendum. Wat als een overgrote meerderheid tegen stemt, kunnen ze hun eigen ja-stem dan nog verantwoorden? Zijn ze alleen op zoek naar een manier om straks iedere tegenstem weg te zetten als een stem van een extreem-nationalistische eieren gooiende PVV’er, of staan ze er daadwerkelijk voor open om van mening te veranderen?

Het volk serieus nemen
Als er één ding is dat het referendum duidelijk zal maken, is het wel de mate waarin de huidige Tweede Kamerleden het volk serieus nemen, daadwerkelijk naar haar inbreng luisteren en bereid zijn daar consequenties uit te trekken. Dat is dan toch zeker nuttige informatie.

“Het volk is eerst aan de beurt”

Dus het kabinet mag straks beslissen. Het volk is eerst aan de beurt. Enigszins lastig is het feit dat een tegenstem tegen Oekraïne al snel wordt opgevat als een stem tegen de EU. Wat moet je dan, als je tegen het verdrag met Oekraïne bent, maar wel pro-Europees?

Daarom is het zo fijn dat, ondanks dat de uitslag van het referendum misschien een beetje onjuist aangeduid zal worden, en deze misschien weinig invloed heeft op het standpunt van de Tweede Kamer, we toch met allemaal steeds meer kleine beetjes over Oekraïne en de werking van onze democratie te weten komen. Dus de volgende keer dat je kwaad bent, wees het alsjeblieft even op de GeenPeilers of het immense bedrag van twee miljoen, in plaats van op het referendum. Dat zou de discussie al veel makkelijker maken. Hulde voor het referendum!