Eén blok tegen neoliberalisme

19-11-2022

Gijs Broere

Bron afbeelding: Friends of Europe (CC BY-NC-ND 2.0)

Linkse samenwerking moet radicaal anders. De laatste maanden heb ik – net als menig GroenLinkser – veel nagedacht over linkse samenwerking. Ik ben ervan overtuigd dat er één duidelijk tegengeluid moet komen voor de neoliberale praktijken van de VVD en JA21.

Door: Wessel Fonck

What’s left?

Op aanraden van twee bekenden ben ik de documentaire What’s Left? De documentaire (die terug te vinden is op 2doc.nl) gaat over het falen van de PvdA (Partij van de Arbeid) sinds het meebewegen met de neoliberale trend. Het neoliberalisme gaat ervanuit dat een kleinere overheid beter is. De markt lost het wel op, is de gedachte. Denk daarbij aan de zorg en het openbaar vervoer. De documentaire ging ook in op de pogingen tot bredere linkse samenwerking. Hierover heb ik met andere GroenLinkers gesproken na afloop van de Kerdijklezing, die Jesse Klaver gaf op 7 oktober. Op basis hiervan denk ik dat linkse samenwerking breder besproken mag worden dan alleen binnen de PvdA en GroenLinks.

Klavers linkse blok

In de Kerdijklezing vertelt Jesse over zijn visie op linkse politiek. Hij wil een tegengeluid laten horen over het neoliberalisme. Dit moet wat hem betreft gebeuren door middel van een gezamenlijk links blok. Zo’n links blok is in de geschiedenis al heel vaak geprobeerd. Het kwam zelfs in de documentaire aan bod. Dat ging over het mogelijke linkse blok dat gevormd zou worden voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2006.

Toen werd er door PvdA, SP (Socialistische Partij) en GroenLinks gesproken over een samenwerking. Deze kwam er helaas niet doorheen omdat de PvdA er niet zoveel in zag. Dat is jammer, want in de peilingen stonden deze drie partijen op een bepaald moment op een meerderheid in de Tweede Kamer. Mede doordat er geen samenwerking was, wisten rechtse partijen te winnen. PvdA, SP en GroenLinks behaalden ‘maar’ 65 zetels.

GroenLinks en de PvdA

Nu doet Jesse Klaver namens GroenLinks weer een oproep voor een gezamenlijk links blok. Ik heb in Jesse’s lezing niks gehoord waar ik het niet mee eens ben. De oproep tot verder samenwerking begrijp ik. Toch valt er hier en daar wat op de lezing aan te merken.

Neem de oproep aan andere linkse partijen om zich aan de sluiten bij de samenwerking van GroenLinks en PvdA. In een gepolariseerd politiek landschap waarbij er meer zwevende kiezers dan ooit zijn, zal deze oproep tot niets leiden. Partijen als de SP, PvdD (Partij voor de Dieren) en BIJ1 maken hun partijleden en kiezers niet blij door aan te sluiten bij het blok GroenLinks-PvdA.

Daarom is het verstandiger als GroenLinks en de PvdA hun samenwerking losser maken en een breder gesprek gaan voeren, zodat eindelijk alle linkse partijen samen een vernieuwd blok vormen. De linkse partijen moeten met elkaar om de tafel gaan zitten als gelijkwaardigen. Alleen zo kunnen de partijen voor de aankomende Tweede Kamerverkiezingen één geluid vormen tegen het kapitalistisch en neoliberale gedachtengoed waar rechtse partij van doordrongen zijn.

Neoliberalisme

De huidige problemen laten goed zien dat het neoliberalisme een verschrikkelijk gedachtengoed is. Een voorbeeld hiervan is de geliberaliseerde woningmarkt. Want vrije huur (de markt) zou het veel beter kunnen doen dan de sociale woningbouwcoöperaties, aldus de VVD. We zien nu de resultaten. Zowel jongeren als alleenstaanden en starters kunnen geen huurwoning meer vinden voor een betaalbare prijs. De negatieve effecten van neoliberalisme zien we ook terug in de zorg en het openbaar vervoer. Beide worden – in plaats van goedkoper – juist duurder en minder toegankelijk, terwijl dit hele belangrijke onderdelen van onze samenleving zijn.

Het neoliberalisme heeft onze samenleving kapot gemaakt. Links moet laten zien dat hun ideologie een beter en eerlijker Nederland oplevert. Het moet zich richten op een alternatief voor het rechtse neoliberale verhaal.

Idealen

Veel mensen op links zijn van mening dat er grote verschillen zitten tussen de SP en GroenLinks. Dat klopt, in de zin dat al deze partijen de accenten in hun politiek ergens anders op leggen. Maar de idealen waar ze voor strijden zijn hetzelfde: een eerlijker, gelijker en antikapitalistisch Nederland. Links moet eens over haar bijna niet bestaande verschillen durven heen stappen, en moet inzien dat de kiezer snakt naar iets anders dan de neoliberale VVD.

De tijd van het altijd stemmen op dezelfde partij is voorbij. Eén kiezer kan in 2012 voor de SP hebben gestemd, in 2017 op de PvdA en in 2021 op D66. De keizer bindt zich niet meer aan één partij. Daarom moet links inzien dat samenwerken beter is dan alleen de strijd aangaan.

Een betere samenwerking

Als het over linkse samenwerking gaat, wordt er veel teruggekeken naar het verleden, zoals in de documentaire What’s Left en in linkse opiniestukken. Dat moet anders. Na twaalf jaar Rutte en dertig jaar neoliberaal beleid wordt steeds duidelijker dat dit niet werkt. Het wordt dus tijd om naar de toekomst te kijken. Om niet te vechten tegen elkaar, maar met elkaar.

Daarom moet er voor de aankomende Tweede Kamerverkiezingen een stembusakkoord komen tussen GroenLinks, PvdA, SP, PvdD en BIJ1. Dit akkoord moet gaan over de gezamenlijke strijd tegen Rutte en het neoliberalisme. Het is hoog tijd voor een eerlijkere, gelijkwaardigere en saamhorige samenleving. Daar kan alleen een gezamenlijk en breed links front voor zorgen.