Je actief inzetten voor vluchtelingen in asielzoekerscentraLocaties waar asielzoekers in Nederland worden opgevangen. (azc’s): (oud-)DWARSer Brechje Beljaars doet het als vrijwilliger voor VluchtelingenWerk Nederland. Nu asielmigratieAsielmigratie bestaat uit mensen die een aanvraag doen voor een verblijfsvergunning. weer een hot topic is in Den Haag, vond OverDWARS het hoog tijd om met Brechje bij te praten. Hoe ziet werken in een azc eruit? Wat gaat er precies mis in de asielketenDe reeks aan opvanglocaties waar een asielzoeker doorheen gaat voordat die persoon een verblijfvergunning heeft gekregen. en is het inderdaad tijd voor een ‘nieuwe’ linkse koers op migratie? ‘Een menswaardige opvang ontvangen mensen in Nederland niet’.

Waar was je eerder actief, DWARS of vluchtelingenwerk?

‘Eerst bij DWARS! Maar gelijk het jaar daarna liep ik stage bij Vluchtelingenwerk.’

Waar hield je je mee bezig tijdens je stage?

‘Ik werkte twee dagen per week in een azc en twee dagen in de week op een decentrale locatie. Dat is een locatie waar voornamelijk statushoudersMensen bij wie de overheid al heeft vastgesteld dat ze mogen blijven in Nederland. Vaak zit ook deze groep mensen echter nog lang in azc's of opvanglocaties, omdat ze niet snel een woning kunnen vinden. terecht kunnen met vragen. Tijdens mijn stage deed ik aanvragen voor gezinsherenigingEen statushouder heeft volgens verschillende internationale verdragen recht op hereniging met diens gezin: die persoon mag dan leden van zijn directe gezin laten overkomen naar Nederland, als de aanvraag daarvoor wordt goedgekeurd. en gaf ik uitleg over de asielprocedure. Dat doe ik nu nog steeds als vrijwilliger.’

Je bent na je stage dus blijven hangen. Waarom?

‘Het is enorm dankbaar werk, waarin je steeds een spiegel wordt voorgehouden. Je wordt er regelmatig aan herinnerd hoe goed we het over het algemeen hebben in Nederland. Je kan mensen ook echt helpen. Een luisterend oor bieden of iemand zich gehoord laten voelen is soms al voldoende.’

Wat is precies de rol van VluchtelingenWerk in de asielprocedure?

‘Vooral ondersteuning en informeren van vluchtelingen over hun rechten. In elk azc zit wel een tak van VluchtelingenWerk. Daar houden we bijvoorbeeld spreekuren over de asielprocedure. Maar het blijft bij ondersteuning: de advocaat van een asielzoekerIemand die een vergunning zoekt om in Nederland te mogen blijven. is eindverantwoordelijk voor diens asielaanvraag.’

Brechje die tijdens haar vrijwilligerswerk aan de slag is. Foto: Vrijwilligerswerk Nederland

Het loopt allemaal niet heel soepel in de asielketen. Is het geen lastig werk om te doen?

‘Zeker. Omdat de advocaat eindverantwoordelijk is, ben ik nooit de brenger van écht slecht nieuws. Maar ik ben wel degene die ‘ongeveer twee á drie jaar’ moet antwoorden als een vluchteling vraagt wanneer hij zijn familie weer gaat zien. Als asielzoeker moet je namelijk je ‘familierechtelijke band’ en de identiteit van familieleden kunnen aantonen. Dit kan je bijvoorbeeld doen met een geboorte- of trouwakte. Zelfs voor groepen die vaak makkelijk documenten kunnen aanleveren, zoals Syriërs, duurt de gezinsherenigingsprocedure gemiddeld twee jaar.’

En het gaat hier over mensen die al een status hebben, maar nog in een azc zitten toch?

‘Klopt, want alleen dan kom je in aanmerking voor gezinshereniging.’

Wat is de reden dat die aanvragen zo lang duren?

‘Tekorten bij de INDDe Immigratie en Naturalisatiedienst – het overheidsorgaan dat gaat over het toekennen of afwijzen van verblijfsvergunningen.. Er zijn niet genoeg mensen om de aanvragen in behandeling te nemen. In het verleden waren er wel genoeg medewerkers, maar vanwege bezuinigingen zijn veel daarvan ontslagen. Het werk van het IND is ook niet heel leuk. Er heerst een hoge werkdruk en nieuwe werknemers zijn vaak pas ingewerkt na anderhalf jaar.’

‘Daar komt bij dat het ministerie van Justitie en Veiligheid sinds april 2024 eist dat IND-medewerkers een asielaanvraag strenger beoordelen. Zo’n aanvraag móet nu met documenten worden ondersteund. Maar als iemand uit een oorlogsgebied komt, zijn dat soort documenten vaak moeilijk te achterhalen of aan te leveren. Dat zorgt ervoor dat aanvragen langer duren.’

Jij bent volgens mij als een van de weinige DWARSers in een azc geweest. Hoe is het daar?

‘Ik heb alleen ervaring met het azc in Gilze. Die is met 1200 mensen een van de grootste van Nederland. Mensen wonen daar met z’n vieren op een kamer. Er is een kleine bieb en een kleine sportschool, maar verder is er niet veel te doen. Het azc is een kwartier fietsen van het dichtstbijzijnde dorp. Naar de stad duurt driekwartier met de bus.’

Dat klinkt vrij sober. En dan hebben we het nog niet eens over de mensen in de ‘crisisnoodopvang’.

‘Klopt. In Breda zat zo’n noodopvang. Daar zitten mensen in een grote hal met kamers zonder plafond gemaakt van schotten.’

Het kabinet zegt dat Nederlanders een asielcrisis ervaren en migranten worden met enige regelmaat ‘gelukszoekers’ genoemd. Snap jij dat?

‘Ik denk dat er veel onbegrip is. Veel Nederlanders denken dat asielzoekers alles in de schoot geworpen krijgen. Maar ze leven bijvoorbeeld van een heel klein budget. Hoewel maaltijden zijn inbegrepen bij het verblijf in het azc, krijgen asielzoekers maar 14,87 euro in de week leefgeld.’

Waar komt dat onbegrip vandaan?

‘Asielzoekers zijn al snel een zondebokEen groep mensen die snel aangewezen wordt in een discussie of debat als de ‘schuldige’, vaak zonder bewijs. Vaak gaat het om een kwetsbare groep.. Dat is ook lekker makkelijk, want ze kunnen niet goed voor zichzelf opkomen. Maar als je als Nederlander op een bepaalde manier achtergesteld bent, en je ziet dat andere mensen wel geholpen worden door de overheid aan bijvoorbeeld een huurwoning, snap ik dat dat kan botsen.’

Hoe denk je dat we aan die botsing voorbij kunnen gaan?

‘Alleen al door uit te leggen hoe de asielprocedure werkt. Daar neem je al een hoop onbegrip mee weg. Mensen denken dat iemand die hier uit Syrië komt, direct een verblijfsvergunningEen vergunning om in Nederland te mogen blijven voor een kortere of langere tijd, soms voor onbepaalde tijd. krijgt. Dat klopt gewoon niet. Het is echt niet zo dat je een verblijfsvergunning bij een pakje boter krijgt. De IND toetst heel streng. Ook het gesprek over waarom iemand is gevlucht of onveilig was in hun land van herkomst, vindt niet plaats.

Frans Timmermans kwam recent met zijn ‘nieuwe koers’ op migratie. Hij was het eens met een rapport van de overheid dat bepaalde ‘bandbreedtesEen minimum en een maximum stellen ergens aan. Bepaalde grenzen stellen aan.’ voor migratie adviseerde. Maximum migratiecijfers dus. Wat vind jij daarvan?

‘Als linkse flank moeten we er zijn voor de mensen die het nodig hebben. Als mensen in Nederland zijn, hebben ze gewoon recht op een menswaardige opvang en dat gebeurt nu niet. Zo’n statement is niet gebaseerd op feiten.’

Mensen ontvangen op dit moment geen menswaardige opvang in Nederland

Even terug naar je vrijwilligerswerk: wat vind jij er zo leuk aan?

‘Het menselijk contact en het leren over andere culturen. Op één dag kan ik een Syriër ontmoeten, een Eritreeër, een Nigeriaan, een Afghaan en een Colombiaan met allemaal verschillende verhalen. Je bent eigenlijk constant bezig met nieuwe dingen leren.’

‘En het is erg dankbaar werk. Ik heb iemand kunnen helpen met een gezinsherenigingaanvraag. Toen dacht ik wel: ik heb ervoor gezorgd dat iemand een stap dichterbij zijn gezin is. En ook al kan je iemand niet helpen, zijn mensen vaak alsnog blij dat je er überhaupt voor ze bent.’

Stel, degene die dit leest denkt, ‘dat vrijwilligerswerk lijkt me wel iets’. Wat zou je diegene willen meegeven?

‘Er is een tekort aan vrijwilligers bij VluchtelingenWerk. Dus doen!