Vergeet ook tijdens corona de genderzorg niet

28-05-2020

Gijs Broere

We kunnen het niet ontkennen: het coronavirus houdt ons allemaal in de greep. Iedereen heeft er last van, of dit nou is omdat je je werk bent verloren of omdat je je grootmoeder alleen nog achter glas kan zien. Niet alleen de economie ligt stil, maar ook de niet-acute zorg kampt met veel beperkingen. De zorg komt steeds meer op gang door de versoepelingen, zo ook de genderzorg. Helaas gebeurt dit wel ontzettend langzaam. De Nederlandse genderteams zijn weer aan het kijken hoe ze dit op kunnen pakken, maar het meeste blijft voorlopig nog bij online consultaties. Ondanks deze vooruitgang lag voor vele weken de prioriteit niet bij genderzorg. Uiteraard heeft iedereen wat moeten inleveren, maar voor mijn gevoel is genderzorg te ver naar de achtergrond geschoven in het coronadebat. 

door Laila Konijn 

Genderzorg is een belangrijk type zorg om mensen met genderdysforie te ondersteunen en verder te helpen in hun identiteitsvormingsproces en/of transitie. Mensen met genderdysforie hebben een sterk gevoel van onvrede en onbehagen over hun biologische geslacht en willen vaak hun gevoel volgen. Dit maakt dat deze mensen een beroep doen op genderzorg. Het is een relatief nieuwe vorm van zorg voor veel zorgprofessionals en gaat mede daarom samen met veel lange wachttijden.

De genderzorg in Nederland is ontzettend complex en ‘wachtlijst’ is denk ik de meest voorkomende term hierbinnen. Mensen moeten vaak een half jaar wachten om überhaupt in gesprek te kunnen gaan met een psycholoog die vaststelt of de desbetreffende persoon wel echt genoeg worstelt met diens geslacht om te mogen starten met de sociale transitie. In deze tweede fase, waarin de geslachtsaanpassende behandeling met hormonen start en men voltijd leeft als het gewenste geslacht of in ieder geval de omgeving op de hoogte stelt van de komende veranderingen, wordt de diagnose ‘genderdysforie’ getoetst. Ook het bezoeken van een psycholoog is onderdeel van de tweede fase. Na deze fase, die minimaal één jaar duurt, besluit de behandelaar en/of het genderteam of de persoon in aanmerking komt voor de operaties in het kader van de transitie. Mocht het zo ver zijn, dan kan de wachtlijst voor de operatie nog zomaar zes maanden of langer zijn.

“Wachtlijst” is de meest voorkomende term in de genderzorg

Naast de medische processen worstelen mensen met genderdysforie met veel situaties waar mensen die geboren zijn in het lichaam waar zij zich prettig in voelen niet snel tegenaan zullen lopen. Denk bijvoorbeeld aan driehonderd uur elektrische epilatie van de baardregio en/of het schaamgedeelte -laat staan de vele vragen die ze moeten beantwoorden, en jezelf continu te moeten uitleggen. Ook de mentale identiteitsprocessen waar transmensen doorheen gaan kunnen ontzettend zwaar vallen. Het zelfmoordcijfer onder mensen met genderdysforie is ook beduidend hoger dan onder de algemene Nederlandse bevolking. Transgenders doen 5 tot 10 maal vaker een zelfmoordpoging en hebben zeven maal vaker suïcidale gedachten in vergelijking met niet-transgenders (SCP, 2012). 

Als je het mij vraagt klinkt dit als een mentaal proces dat alleen te doorstaan valt met veel hoop, een fijn netwerk en een toekomstperspectief waarin je daadwerkelijk jezelf kan voelen en zijn. Iets wat ontzettend belangrijk is, toch? En toen kwam corona roet in het eten gooien. Het stukje perspectief valt voor velen weg, en zo ook voor transmensen. Waar de wachtrijen al ontzettend lang waren, worden deze alleen maar langer, en waar de psycholoog of gerichte bijeenkomsten ondersteuning boden vallen deze grotendeels weg. Toch hoor ik ook geluiden van mensen die zich in deze situatie bevinden en deze crisis omzetten in iets positiefs: meer tijd om zich voor te bereiden voor de operatie, meer tijd om de omgeving te laten wennen aan hun ‘nieuwe ik’, of bezig zijn in een nieuw proces waarin ze  bezig zijn  met zichzelf en niet met andere transmensen. Ik vind het onwijs knap en haal hier zelf enorm veel inspiratie en kracht uit, ondanks mijn normatieve genderidentiteit, en zou graag meer aandacht en begrip zien voor iets waar de meesten van ons zich niks bij kunnen voorstellen.

In het jaar waar Nikki de Jager ongevraagd ‘ontmaskerd’ werd, heeft ze dit omgezet in iets positiefs om een open gesprek te kunnen en durven voeren over genderdysforie, met de gehele samenleving. Toch wordt dit weer volledig aan de kant geschoven in tijden van corona. Dit laat zien dat er nog een hele weg te gaan is, en ik vind dat hierover in gesprek moeten blijven, ongeacht corona. Gezondheid is ontzettend belangrijk -dat zien we in deze crisis ook duidelijk terug -dus laten we de mentale gezondheid vooral niet vergeten!

Dit artikel kwam mede tot stand dankzij informatie van www.transvisie.nl en www.vumc.nl.