nieuws
Pacifisme en Jij
20-03-2024
Er is oorlog in Europa, genocide in Gaza en een lange lijst actieve conflicten van Venezuela tot en met Yemen en nog veel meer. Kortom, een wereld zonder geweld zit er voorlopig niet in. Toch zijn wij als DWARS gestoeld op het principe van pacifisme, waarbij geweldloosheid centraal staat en vrede één van onze belangrijkste doelen is. Maar hoe moeten we omgaan met onze pacifistische principes in een wereld waarin vijanden van de vrede en democratie niet zo geweldsloos zijn? Hoe ziet de weg eruit om pacifisme te bereiken? Ik heb daar wat gedachten over en ben benieuwd hoe jullie hier in staan.
Door: Nordin Kole
Twee soorten pacifisme
Het type pacifisme waar de meeste mensen aan denken is absoluut pacifisme. Dat is het idee dat geweld nooit gebruikt mag worden omdat het mensenleven te veel waard is. Een nobele gedachte die in een perfecte wereld werkelijkheid zou kunnen worden. Maar wanneer je geweld niet eens ter zelfverdediging kan gebruiken, hoe stop je jezelf dan van gedomineerd worden door hen die geweld niet schuwen? Absoluut pacifisme kan dus alleen werken als iedereen er aan mee doet. Een mooi einddoel dat we zeker moeten nastreven, maar wat nooit de eerste stap kan zijn.
Een andere vorm van pacifisme is het conditioneel pacifisme. Dit betekent kort gezegd dat je onder bepaalde voorwaarden wel geweld kan gebruiken. Die specifieke voorwaarden verschillen enorm van de ene ideologie tot de andere. Het recht op zelfverdediging wordt vaak genoemd als zo’n voorwaarde: wanneer je aangevallen wordt mag je geweld terug gebruiken . Sinds 7 oktober hebben we kunnen meemaken wat voor interpretaties er aan dit recht gegeven kunnen worden. Israël gebruikt het recht op zelfverdediging als excuus om een begin te maken aan een genocide.
Een vorm van conditioneel pacifisme
Dus als absoluut pacifisme niet de eerste stap kan zijn, dan moeten we eerst denken aan een vorm van conditioneel pacifisme. De voorwaarden voor hetgebruiken van geweld moeten we dan eerst goed overwegen. Het mag niet zo zijn dat de voorwaarden heel makkelijk misbruikt kunnen worden, zoals Israël met het “recht op zelfverdediging” doet. Dus totdat we duurzame vrede kunnen realiseren, moeten we de vraag stellen: wanneer laten we het gebruik van geweld toe?
Die vraag zou iedereen uiteindelijk voor zichzelf moeten beantwoorden , wat volgt is alleen mijn poging om een antwoord te vinden. Ik geloof in het idee van zelfverdediging, maar zoals ik al heb aangetoond heeft het zijn limieten. Het mag nooit zo zijn dat wanneer burgers van de ene groep worden aangevallen, dat de burgers van de aanvallende groep “fair game” zijn om weer terug aan te vallen. Alleen de daadwerkelijke daders. Dus dan hebben we al twee voorwaarden: je hebt het recht op zelfverdediging, maar niet het recht om onschuldige burgers aan te vallen.
Met die voorwaarden is het al vrij duidelijk dat we het over staatsgeweld hebben, geweld gepleegd door de staat. Dan hebben we het voornamelijk over legers en politie. Maar laten we het dan wel toe dat legers hele andere legers uitmoorden? Zeker als je het hebt over landen met dienstplicht wordt dit problematisch. In het geval van zelfverdediging is het in de meeste gevallen onvermijdelijk dat er slachtoffers vallen, maar het geweld is al snel buitensporig als je denkt een aanvallend leger geheel te moeten uitroeien. Uiteindelijk komen we dan ergens in het midden uit, waarbij je jezelf kan verdedigen met geweld tot het moment dat de aanvaller niet meer een directe dreiging vormt.
Een werkbare vorm van pacifisme
Dat is een werkbare vorm van pacifisme als je het mij vraagt. In ieder geval totdat we een langdurige vrede kunnen realiseren. Binnen deze definitie weten we dat zowel Hamas als Israël fout zijn in hun gebruik van geweld, maar Oekraïne (nog) niet. Nog duidelijker is het geweld dat de politie gebruikt tegen geweldloze activisten onterecht is.
Ik ben benieuwd of jullie lezers het eens zijn met dit idee. Heb je een ander idee van pacifisme? Laat het me weten! Ik hoor het maar al te graag.
