Waar minister Bruins begin 2018 maatregelen tegen de stijging in het gebruik van zware pijnstillers niet nodig vond, lijkt het kabinet eindelijk wakker te zijn geworden. Momenteel wordt geld vrij gemaakt voor nascholingsprogramma’s en voorlichtingsmateriaal, om pijnstillermisbruik te beperken. Net als de pijnstiller zelf, is dit beleid een vorm van symptoombestrijding.

Het gebruik van zware pijnstillers is de afgelopen jaren drastisch toegenomen. Uit onderzoek van stichting Farmaceutische Kengetallen blijkt de zware pijnstiller Oxycodon de afgelopen vijf jaar verdrievoudigd is, tot bijna een half miljoen mensen in 2018. Op dit moment gebruiken 200.000 patiënten de pijnstiller langer dan drie maanden. Dit is een grote risicogroep, aangezien de pijnstiller alleen een korte periode gebruikt mag worden, om verslaving te voorkomen.

Hoewel er een kleine afname is in het aantal gebruikers, is het gevaar niet overgewaaid. We zien namelijk dat het gebruik van pijnstillers de afgelopen jaren genormaliseerd is. Zware pijnstillers worden vergoed in het basispakket, waardoor de drempel laag is om herhaalrecepten uit te schrijven. Patiënten zijn mondiger geworden en eisen zware pijnstillers. Bovendien steken farmaceuten veel geld in de promotie van hun middelen.

Opvallend is dat de Verenigde Staten, waar momenteel een desastreuze pijnstiller-epidemie heerst, ook begonnen waren met dezelfde ‘beleidsmaatregelen’. Nascholing en voorlichting hebben daar maar beperkt effect gehad. Inmiddels worden in de Verenigde Staten zwaardere maatregelen voorgesteld die de crisis bij de wortels aanpakken. Hierin brengen ze in kaart welke bevolkingsgroepen het grootste risico hebben op verslaving, welke klinieken standaard zware pijnstillers voorschrijven en hoe ze het certificeringstraject van zware pijnstillers minder gemakkelijk kunnen maken voor farmaceuten.

In Nederland hebben we ook behoefte aan een grondige aanpak met een langetermijnvisie. Begin op korte termijn met het verbieden van het breed voorschrijven van pijnstillers. De politiek moet, samen met de zorg, een lijst met indicaties opstellen waarbij het gebruik van zware pijnstillers noodzakelijk is. Controleer bovendien strenger op herhaalrecepten en zorg ervoor dat afbouwmedicatie vergoed wordt.

Naast dat we onze blik richten op dokter en patiënt, moeten we ook vooral kijken naar de farmaceutische industrie. Steeds weer komen er nieuwe zware pijnstillers op de markt. Na Oxycodon was dit Fentanyl en recent is Dsuvia goedgekeurd. Dsuvia is 10x krachtiger dan Fentanyl en belooft weer een kaskraker te worden. De politiek moet zijn verantwoordelijkheid nemen om samen met Europese collega’s, de macht van farmaceuten te beperken. Zonder certificering van zware pijnstillers moeilijker te maken, zal dit dodelijk kat-en muisspel onvermijdelijk voortduren. Laten we ervoor zorgen dat het in Nederland niet zover zal komen.