Een ode aan de ode – Erg heeft het zonnetje niet willen schijnen in april. Toch is er iemand die we er graag even uit willen lichten. Na heldin Khadija Arib van vorige maand, gaf namelijk deze maand Rosanne Hertzberger ons een sprankje hoop. Met haar boek “Ode aan de E-nummers” en TV-optredens speelde ze zich in de kijker. In een tijd van een eeuwige zoektocht naar efficiëntie, slimme technologie en duurzaamheid, komt de oplossing uit onverwachte hoek. De E-nummers die we hartstochtelijk van ons bord proberen te bannen, blijken aan alle 21^e-eeuwse deugden bij te dragen. En Rosanne luidt de klok.

Met enige scepsis kocht ik Rosannes boek. Wéér een boek over eten. Ik ben al het gepraat over voeding flink beu. Ik kan niemand meer aanhoren die uren uiteenzet waarom die alleen nog maar ambachtelijke, vetarme, glutenvrije rijstwafels eet. Eigenlijk kan ik gewoon geen woord meer horen over eten. Maar als ik Rosanne hoor praten vind ik d’r scherp, geestig en niet bang om te choqueren. Dus: voordeel van de twijfel en toch weer een boek voor in m’n overvolle kast.

En daar heb ik vanaf het moment dat ik de kaft opensloeg, geen seconde spijt van gehad. Het boek van Rosanne bleek in geen opzicht te lijken op de betuttelende instructieboeken die te herkennen zijn aan een oerwoud van sla, spinazie en yogabroeken op de omslag. Ze zwaait niet met een belerend vingertje maar daagt je uit de hand in eigen boezem te steken. Kritisch en sarcastisch. En ze smijt met scheikundige feitjes, onderbouwd met referenties. Wat een verademing!

Hoewel ik dacht best wat van levenswetenschappen en voeding te weten, blijk ik gewoon de dodelijke beginnersfouten te maken. Ook ik verkies een potje “puur natuur” boven een exemplaar met een etiket vol E-nummers. En ook ik zei laatst tegen een vriend “dat sapje smaakt wel erg chemisch”. Hij (toevallig chemicus) antwoordde doodleuk:

“Je beseft je wel dat al het eten pure scheikunde is hè?”

Waarop ik begon te blozen.

En blozen, dat is wat ik doe. Het hele boek “Ode aan de E-nummers” lang, zit ik te blozen. M’n vriend vraagt of er een raam open moet. De mensen in de trein denken dat mijn opvliegers wel erg vroeg beginnen. Maar m’n vuurrode konen zijn ergens anders aan te wijten. Rosanne grijpt de koe namelijk bij de horens. Ze wijst me er pijnlijk op dat ik maatschappelijk geïndoctrineerd ben met de “anti-E-nummer-mantra”. Artificieel is fout. Fout. Fout. Fout. En niet één keer is het in m’n hoofd op gekomen om dat in twijfel te trekken. Niet één keer, in ruim 20 jaar.

Maar binnen 10 bladzijden had Rosanne het voor elkaar. Ineens zag ik het. De lijst die ons moest overtuigen van de veiligheid van additieven is zijn doel voorbijgeschoten en maakt juist bang. Geen ingrediënten zijn grondiger getest en strenger gereguleerd dan E-nummers. Maar zodra een naam wordt afgekort tot een enkele letter, kunnen wij alleen nog maar een crimineel zien. En omdat wij de E-nummers – ten onrechte – schuwen, wringt de voedingsindustrie zich in bochten om ze te mijden.

Zo worden suikers en zout toegevoegd. Door kinderhandjes gepelde nootjes gebruikt. En bananen ingevlogen. De samenstelling van voedingsmiddelen wordt minder transparant. Geld dat zou kunnen worden gebruikt voor gezondere, lekkerdere en duurzamere recepturen wordt geïnvesteerd in de vervanging van E-nummers. Vaak vervangen door identieke moleculen met enkel een andere afkomst. Alles in ons leven moet efficiënter, gemakkelijker en slimmer. Maar in de keuken moeten we ineens terug naar de basics. De ambachtelijke, all natural trend is niet duurzaam, niet sociaal en niet doeltreffend.

Rosanne herkent hierin een bredere trend. In de 20^e eeuw maakten we sprongen vooruit. In de 21^e eeuw schuifelen we langzaam weer naar achteren.

“Na de decennia van ontwikkeling, raken we nu in de ont-ontwikkeling.”

Niet alleen de E-nummers moeten eraan geloven, maar ook het populisme is er een wandelend voorbeeld van. Evenals het verzet tegen vaccinaties. En het ontkennen van de klimaatverandering. De ratio erodeert.

Bij gebrek aan smart people roept Rosanne op tot het omarmen van “Smart Food”. Ze roept op tot de acceptatie van zorgvuldig ontworpen moleculen. En ze roept bovenal op tot het tot het ont-ont-ontwikkelen en weer vooruit te gaan lopen. En daarop hef ik mijn glas vol alanine, proline, glycine (E640), wijnsteenzuur (E472d), appelzuur (E296), melkzuur (E270), fructose, glucose, ethylbutanoaat, isoamylalcohol en ethanol. En zeg ik: Rosanne, gezondheid!

Meer info over Rosannes boek, columns en te gekke open access initiatief (waarvoor hier simpelweg geen ruimte meer voor was) vind je op haar eigen site.