nieuws
Groene onschuld bestaat niet
07-02-2019
In interviews en in haar werk schrijft Gloria Wekker over “witte onschuld”. Ze beschrijft hoe onder de mantel van goede bedoelingen het gesprek over institutioneel racisme verdwijnt. Natuurlijk is het niet zo dat alle witte mensen racist zijn. Maar de dominante krampachtige poging tot “kleurenblindheid” vormt een probleem.
Het zelfbeeld dat we allemaal extreem tolerant zijn weerhoudt ons ervan om kritisch te kijken naar wat onze rol is in een samenleving waarin discriminatie en racisme nog altijd een rol spelen. Ik vond het altijd moeilijk om dit te begrijpen, totdat ik de connectie legde binnen mijn eigen discipline; duurzaamheid.
De Nederlander is er van overtuigd dat Nederland van alles doet om bij te dragen aan die grote wereldwijde uitdaging om klimaatverandering terug te dringen. Zo denkt de gemiddelde Nederlander dat ongeveer de helft van onze energie duurzaam is. Dis is niet het geval; met allerlei kunstgrepen tikt Nederland amper de 5% aan. Het Duitse onderzoeksbureau Germanwatch plaatst ons land ook dit jaar in de staart van Europa. Ook hier vormt ons overtrokken zelfbeeld een barriere voor verbetering. En dat terwijl de situatie ernstig is.
Elk jaar is earth overshoot day, de dag waarop de mensheid als geheel meer consumeert dan de planeet in een jaar kan leveren, eerder. Sinds 1 augustus van 2018 leefden we al op de spaarrekening van de planeet. Als iedereen zou leven zoals de gemiddelde Nederlander zouden er maar liefst 3.6 planeten nodig zijn. Zelfs als je een plantaardig dieet volgt en niet vliegt is de kans heel klein dat je jouw voetafdruk naar 1 planeet krijgt.
We plegen allemaal roofbouw op de wereld waarin wij leven en de wereld van onze kinderen en kleinkinderen, maar wijzen graag met onze vinger naar andere mensen. We wijzen op de carnivoor terwijl we geïmporteerde avocado’s naar binnen stouwen. We wijzen naar Afrikaanse landen waar geboortecijfers hoog liggen, terwijl cijfers duidelijk laten zien dat die mensen niet het probleem vormen. We wijzen boos naar Trump, omdat hij uit het Parijsverdag stapte, terwijl onze eigen regering de gezette doelen zeker niet gaat halen. Iets waar D66, om mij volstrekt onbekende redenen, nog in schijnt in te geloven. Misschien dat de recente doorrekeningen daar iets aan gaan veranderen.
Nu wil dit natuurlijk niet zeggen dat het zo makkelijk is om zelf tegen de stroom in te zwemmen. Net zoals het moeilijk is om privilege te erkennen in een land waarin culturele kleurenblindheid de norm is, is het moeilijk om overconsumptie onder ogen te zien in een land waar blind optimisme en desinformatie de norm zijn. Het is voor mij onmogelijk op een normale manier door het leven te gaan in Nederland en ook klimaatneutraal te leven. Veel huurders hebben geen zeggenschap over waar ze stroom afnemen en de winkels staan vol met onduidelijke keurmerken en labels.
Kan je beter een tomaat uit Nederland kopen of een tomaat uit Spanje, waar het warmer is? Een welwillende burger die niet bij wil dragen aan verdere schade aan het milieu wordt voortdurend bedrogen met groene beloftes en mooie worden. Hij koopt zijn ziel schoon met een vegaburger en een duurzaam potje pindakaas. Maar ergens weet hij ook wel dat het niet goed zit. Als iemand hem daar op wijst reageert hij boos, want hij voelt zich machteloos en doet ook maar gewoon zijn best.
We zijn allemaal onderdeel van het probleem, niet van de oplossing. Maar als we het gesprek daarover uit de weg gaan, zal daar ook geen verandering in komen.
