Het is tegenwoordig al lang geen verrassing meer als in een nieuwsartikel een tweet wordt aangehaald. In nog geen veertien jaar tijd heeft Twitter zich onmisbaar gemaakt in het publieke debat. Twitter voelt als een digitaal plein; een trefpunt waar iedereen met elkaar kan praten. Een belangrijk verschil is echter dat Twitter misschien wel openbaar voelt, maar dat zeker niet is. Twitter is namelijk van een Amerikaans bedrijf en kan dus op haar eigen platform doen wat zij wil. Wat zijn de gevolgen hiervan? En zijn er alternatieven?

Niet publiek, maar privaat

Zoals gezegd is Twitter dus een platform van het gelijknamige bedrijf. Dat betekent dat zij de regels van hun platform mogen bedenken. Dat uiteraard binnen de kaders van de wet. Zo moet Twitter in de EU voldoen aan privacywetgeving zoals de AVG en aan auteursrechtenwetgeving. Maar er zijn geen regels die zeggen dat gebruikers invloed moeten hebben op hoe het platform werkt. Ook wat betreft nepnieuws, haatzaaierij en discriminatie is er nog weinig wetgeving voor specifiek socialemediaplatforms. Daarnaast is het nog maar de vraag of we zulke regels van hogerhand op willen stellen. Moet een overheid beslissen wat waar is en wat niet? Of moet een groot bedrijf dat doen? Beide opties klinken weinig aantrekkelijk.

Digitaal kolonialisme

Een van de belangrijkste problemen met het opleggen van regels aan socialemediaplatforms zoals Twitter is het globale aspect. Twitter opereert wereldwijd. Wie moet dan regels opleggen aan Twitter? Voor de hand liggend is dat de Verenigde Staten dat doen, omdat daar het bedrijf gevestigd is. Maar als alleen de VS Twitter zouden kunnen reguleren, dan heeft de rest van de wereld niets te zeggen over hoe Twitter moet werken. Zo kunnen de VS – niet alleen als staat, maar als maatschappij – haar normen en waarden via Twitter aan andere landen opleggen.

Een voorbeeld ter illustratie: in de VS is men een stuk preutser dan in Nederland. Een vrouwelijke tepel in een foto vindt men te ver gaan, dus dat wordt verwijderd. Maar als je een tweet verwijdert, kan niemand ter wereld dat meer zien.

Dit probleem gaat altijd op. Zolang Twitter een monopolie heeft en in privéhanden is, zijn gebruikers machteloos. De keuze is: meedoen en de regels van Twitter accepteren, of wegblijven van het digitale plein. Een onacceptabele keuze als we een gezond en divers publiek debat willen kunnen voeren.

Het alternatief: collectief en decentraal

Gelukkig zijn er alternatieven. Vanuit technisch perspectief is er namelijk helemaal geen noodzaak om maar één Twitterachtig platform te hebben. Net als met email kan er net zo goed een groot wereldwijd netwerk gemaakt worden van servers die onderling berichten uitwisselen. Het mooiste is: dit bestaat al!

Door middel van het vrije en open protocol ActivityPub bestaan er al allerlei vrije en decentrale Twitterachtige platforms. Samen wordt dit het Fediverse genoemd: het digitale gefederaliseerde universum. Het heet gefederaliseerd omdat er niet één machthebber is. Het netwerk bestaat uit allemaal aparte servers die op gelijke voet berichten met elkaar uitwisselen. De servers hebben elk hun eigen regels, en als er een server is waar je liever niet mee uitwisselt, dan kan dat ook.

De Fediversie is ook niet alleen beperkt tot Twittervervangers: er zijn ook vrije “Facebookvervangers”, “Youtubevervangers” en “Instagramvervangers”. De gevestigde platforms hebben er alleen geen baat bij om mee te doen met het Fediverse. Hun inkomsten worden gegarandeerd door de gigantische macht die ze hebben. Ze zullen dan ook waarschijnlijk niet zonder druk van overheden het ActivityPub-protocol implementeren.

Mastodon

Tot slot nog een specifieke aanbeveling. Aangezien het Fediverse vrij nieuw is, zijn een hoop van de platformen nog erg in ontwikkeling. Een aantal ervan zijn dan ook nog niet erg gebruikersvriendelijk. Daarom wil ik uit de vele keuzes Mastodon aanraden. Mastodon is een “Twittervervanger” en misschien wel de beste soort servers in het Fediverse. Er zijn duizenden Mastodonservers; voor het gemak raad ik mastodon.social aan.

Reacties? Graag naar martijn[at]https://dwars.org.