Uit het niets en in een hoog tempo gaan de vertrouwde banden tussen Amerika en Europa achteruit. Het is onzeker waar we precies staan, maar duidelijk dat wij in Europa onze eigen problemen moeten oplossen. Donald Trump dreigt met tarievenEen extra belasting op de import van goederen. en Poetin heeft zijn oog op Oost-Europa gericht. Ondertussen heerst er een overwegend negatief beeld over ons mooie continent.

Het zou economisch slecht gaan, onze defensie is kwetsbaar en de democratie staat onder druk. Maar hoeveel klopt hiervan? In werkelijkheid staat de Europese Unie er op een aantal punten beter voor dan vaak wordt beweerd. Dit artikel belicht de positieve aspecten van de EU op economisch, sociaal en politiek vlak.

Welzijn

Op het gebied van levenskwaliteit is Europa onvergelijkbaar. De EU-lidstaten domineren consistent de top van de wereldwijde welzijnsindexen dankzij sterke sociale voorzieningen, uitstekende gezondheidszorg en de brede toegang tot het onderwijs. Andere economische grootmachten als China en de VS lopen achter op deze vlakken. Zij kiezen vaker voor een meer materialistische focus op het creëren van welvaart door economische groei, in tegenstelling tot de EU die meer nadruk legt op het welzijn van hun burgers.

Een groot deel hiervan is de individuele bescherming waar EU-burgers van genieten. Op het gebied van mensenrechten loopt Europa ver voor op de rest van de wereld. Het EHRMEuropese hof voor de rechten van de mens. is een van de weinige instellingen die juridisch bindende uitspraken doet die directe invloed hebben op de nationale wetgeving van lidstaten. De bescherming van de rechtsstaat en burgerlijke vrijheden blijft een speerpunt, waardoor de EU wereldwijd wordt erkend als een voorvechter van democratische waarden.

Daarnaast heeft Europa een ongekende macht om multinationals aan te pakken. Terwijl andere werelddelen worstelen met het reguleren van techgiganten, heeft de EU al meerdere keren succesvolle antitrustzakenMaatregelen van de overheid die gericht zijn op het voorkomen en beperken van economische machtsposities en het misbruik daarvan. aangespannen tegen grote bedrijven zoals Apple en Google. Amerika heeft in de geschiedenis ook hun macht gebruikt om oneerlijke concurrentie aan te pakken. Zo hebben zij in 1911 het oliebedrijf van de Rockefeller familie opgebroken en in 1982 het telecombedrijf AT&T. Maar deze daadkracht ontbreekt helaas tegenover bedrijven die zich vandaag de dag tot monopoliesEen situatie waarin één bedrijf een bepaalde sector volledig domineert en dus geen concurrentie heeft. hebben ontwikkeld. Een belangrijke reden hiervoor is het strategische voordeel voor Amerika, aangezien de machtigste bedrijven ter wereld vrijwel allemaal Amerikaans zijn.

Heel even leek hier verandering in te komen. Lina Khan, hoofd van de belangrijkste markttoezichthouder in Amerika (de FTC), heeft in de laatste 4 jaar hard tegen deze bedrijven op gebokst. Zo heeft ze rechtszaken aangespannen tegen Google en Amazon, maar is helaas alweer ontslagen door Donald Trump. Hierop is de politiek in de VS helaas erg verdeeld. De verwachtingen zijn dan ook dat de techgiganten komende jaren weer vrij spel krijgen. De EU lijkt daarentegen zeer eensgezind in het aanpakken van deze bedrijven. Mogelijk door de positieve reacties van het volk of vanwege het wederzijdse wantrouwen tussen lidstaten, waardoor monopolies door iedereen als een probleem worden gezien. In ieder geval laat dit zien dat de EU vooroploopt in het handhaven van eerlijke marktwerking en consumentenbescherming.

In de rest van de wereld is dit sentiment ook aan het opkomen, waarbij vooral China bijzonder hard optreedt tegen monopolies. De vraag is echter of dit daadwerkelijk gedaan wordt om consumenten te beschermen of dat er andere politieke redenen spelen. Gezien de manier waarop China met mensenrechten omgaat lijkt consumentenbescherming namelijk geen logische prioriteit. Andere landen beschikken simpelweg vaak nog niet over de macht die de EU wel kan uitoefenen over deze bedrijven, maar de toekomst biedt wel hoop.

Economie

Op economisch vlak denken mensen vaak dat Europa stilstaat. En hoewel sommige landen achterblijven, blijft de EU als geheel een sterke economische macht. Journalisten en politici richten hun aandacht vaak te veel op BBP-groei, terwijl dat niet het volledige verhaal vertelt. Amerikanen werken namelijk gemiddeld meer uren per jaar, waardoor hun totale groei hoger lijkt. In veel Europese landen is de productiviteit per werknemer juist hoog. De EU blijft een van de grootste handelsblokken ter wereld en heeft relatief lage schulden. Terwijl de VS en Japan worstelen met hoge staatsschuldenDe totale schuld van één overheid. (119% en 257% van het BBPHet bruto binnenlands product; de totale toegevoegde waarde van alle productie in één land.), houdt de EU dit onder controle met streng begrotingsbeleid. Vooral Duitsland en Nederland (57% en 47% van het BBP) hebben daardoor ruimte om de komende jaren extra te investeren.

Er zijn echter wel EU-landen, zoals Griekenland en Italië, die een hogere staatsschuld hebben dan de VS. Hiervoor heeft de EU economische vangnetten ontwikkeld om landen in financiële problemen op te vangen. Het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) biedt noodleningen aan lidstaten die in zware economische problemen verkeren, in ruil voor hervormingen en begrotingsdiscipline. Solidariteit binnen de EU speelt hierbij een belangrijke rol door het feit dat gezondere economieën meer betalen. Dit onderstreept dat de EU, ondanks hoge staatsschulden in sommige lidstaten, beschikt over sterke economische structuren die samenwerking en wederzijdse steun bevorderen.

Toekomstperspectief

Ondanks de uitdagingen blijft Europa een gewild project. Landen als Oekraïne, Georgië en Moldavië willen zich graag bij de EU aansluiten. Dit geeft aan dat de EU nog steeds een magneet is voor stabiliteit, welvaart en democratie. De uitbreiding van de Unie betekent niet alleen economische voordelen, maar ook een verdere verspreiding van veiligheid en mensenrechten, nu deze in bijna alle machtige landen in de wereld onder druk staan.

In tegenstelling tot China en Rusland en ondertussen de Verenigde Staten, blijft de democratie in Europa relatief stabiel. Verkiezingen zijn eerlijk, de macht blijft goed verdeeld en onafhankelijke instellingen werken zoals bedoeld. Waar sommige landen worstelen met polarisatie en autocratische neigingen, is dit in de EU tot dusver minder sterk aan de orde. Zowel op EU-niveau, als in de individuele lidstaten weet extreemrechts de macht tot nu toe niet naar zich toe te trekken. Dit is niet zonder reden. In landen als Engeland, maar ook in Nederland kennen wij een sterke democratische traditie. Zo had Nederland in de 16e eeuw al een hooggerechtshof die onafhankelijk van een alleenheerser opereerde. Dit laat zien dat een sterke rechterlijke macht deels bij onze nationale identiteit hoort, waardoor wij er misschien meer op kunnen vertrouwen dan andere landen.

Daarnaast zijn de Europese systemen meer gericht op compromissen, in tegenstelling tot het tweepartijensysteem in Amerika, waar het vaak alles of niets is. Dit bevordert samenwerking op nationaal niveau, terwijl de EU de samenwerking op internationaal niveau stimuleert.

Toch zijn ook hier ondemocratische dreigingen. Fascisme groeit overal in de wereld, dit gaat hand in hand met groeiende discriminatie en daarnaast hebben we nog altijd een ondemocratische staat in de EU met Hongarije. Dit drukt op de democratie en heeft bijgedragen aan de opkomst van extreemrechts in Europa. Hier lijkt echter een kanteling in te komen. Door de agressie van Poetin en menging in de Europese democratie door Elon Musk zijn wij op punten als veiligheid en Europese integratieDe versterking van de samenwerking van Europese landen. stappen gaan maken. Buitenlandse inmenging in onze zaken kan onze gedeelde identiteit laten groeien. Door hun lage populariteit in Europa is de kritiek die ze hebben wellicht alleen maar een boost voor de Europese democratie.

Conclusie

Hoewel het overheersende sentiment vaak negatief is, staat de EU er op veel vlakken juist beter voor dan men denkt. Economisch blijft de Unie een competitieve en productieve grootmacht, terwijl de levenskwaliteit en sociale vooruitgang in de EU ongekend zijn. De democratie en rechtsstaat blijven sterk en Europa loopt voorop in de strijd tegen multinationals. Ondanks geopolitieke uitdagingen blijft de EU een aantrekkelijk project waar omringende landen graag bij willen horen. Europa mag dan voor uitdagingen staan, maar het blijft een baken van stabiliteit, innovatie en vooruitgang in een veranderende wereld.