nieuws
WK in Qatar: dieptriest en leerzaam tegelijk
05-05-2021
In 2022 gaan we naar het WK in Qatar. Althans: als het aan Amnesty International, Human Rights Watch, FIFA, en de KNVB ligt. In de afgelopen maanden is er veel discussie over het al dan niet boycotten van dit toernooi. The Guardian publiceerde een artikel dat het getal van 6 500 omgekomen arbeidsmigranten sinds de start van de organisatie van dit toernooi noemde. Hoewel bleek dat deze niet allemaal werkten aan het WK, geeft het wel aan hoe er met arbeidsmigranten wordt omgegaan in Qatar. Vraag blijft: hoeveel verantwoordelijkheid hebben organisator, voetbalbond en deelnemende overheden als het gaat om mensenrechten in het land van organisatie?
Door Ennio Mos, student sociale geografie (heeft onderzoek gedaan naar mensenrechten in Qatar)
Ik durf te stellen dat die verantwoordelijkheid als een kans moet worden gezien. Het is niet de taak van FIFA om de wereld te verbeteren, maar FIFA heeft wel de mogelijkheden om dit voor elkaar te krijgen. Sterker nog, de macht die FIFA, het IOC, de FIA en andere grote sportorganisatoren hebben, Is in de praktijk misschien wel even groot als die van de Verenigde Naties.
Ondanks dat 192 landen de universele verklaring van de rechten van de mens hebben getekend, blijkt dat we het WK maar in minder dan 10 landen kunnen organiseren als we streng kijken naar de scores van verschillende mensenrechtenindexen. En zelfs in die paar landen die hoog scoren zoals Nederland, Denemarken en Noorwegen kan je vragen blijven stellen over rechten als gelijkheid en vrijheid (toeslagenaffaire, etnisch profileren belastingdienst). Je kan je dus afvragen: wat is het doel van het organiseren van een groot sporttoernooi? Als het doel is om mensenrechten te verbeteren, dan kan je het organiseren van het WK in Qatar als een succes beschouwen.
Sinds de start van de technical cooperation programme tussen de International Labour Organisation in Qatar (ILO) en de Qatarese overheid, hebben arbeidsmigranten een verhoogd minimumloon gekregen, het recht om van werkgever te wisselen en het recht om het land te verlaten terwijl je onder contract staat. Ook moeten werknemers voorzien worden van fatsoenlijke woonomstandigheden en voedsel. Deze nieuwe wetten zijn enorme veranderingen in een land waar arbeidsmigranten, die 95% van de bevolking vormen, al meer dan 100 jaar worden onderdrukt door het Kafala-systeem.
Deze verandering zijn echter pas grotendeels in 2020 tot stand gekomen, terwijl de organisatie van het WK in 2010 begon. De conclusie dat er veel te laat is ingegrepen kan dus makkelijk gemaakt worden. Dan rest de vraag hoe soortgelijke situaties in de toekomst voorkomen kunnen worden. Dit is het punt waarop veel mensen om een boycot roepen, maar wat is daarvan het effect? Met een boycot raak je naast de FIFA ook de Qatarese overheid en bevolking, sponsoren, de voetbalbond, de sporters en supporters. Daarnaast wordt thuisblijven in bijzonder weinig culturen gezien als een constructieve manier om samen naar een oplossing te kijken.
De FIFA erkent al dat de situatie in Qatar niet goed genoeg was toen de organisatie van het WK begon. Daarnaast heeft de FIFA al een manier gevonden om mensenrechten mee te nemen in het toewijzen van organisatoren voor een WK. De FIFA lijkt dus veel te hebben geleerd van het organiseren van dit toernooi. De Qatarese overheid lijkt ook op de goede weg, in de zin dat ze daadwerkelijk een grote verandering door aan het voeren zijn die je in een historisch, cultureel perspectief moet plaatsen.
Wat kunnen wij doen? Laten we meer aandacht hebben voor de toewijzingen van grote sporttoernooien. Door kritisch te zijn op grote organisaties als de FIFA, het IOC of de FIA tijdens het toewijzingsproces. Er moet beleid komen dat landen dwingt om met een plan te komen om mensenrechten te beschermen tijdens de organisatie, en vervolgens moet een onafhankelijke partij de uitvoering van dit plan kunnen controleren. De fout in Qatar was dat dit plan er niet voor 2010 was, en dat de FIFA vervolgens nalatig is geweest in het controleren. Dit had als gevolg dat duizenden mensen zijn gestorven en gezinnen zijn verwoest. Maar wat dit WK heeft laten zien is dat met een overheid die open staat voor verandering, druk van buitenaf (Amnesty International en Human Rights Watch) en organisaties binnen een land (ILO) die veranderingen kunnen doorvoeren, mensenrechten enorm kunnen verbeteren.
Dus ben je een fan van Formule 1, volleybal, hockey, atletiek of welke dan sport dan ook, ga eens kijken of mensenrechten worden meegenomen tijdens het toewijzen van grote toernooien. Zo niet, dan is het onze taak om de Nederlandse sportbonden en clubs onder druk te zetten om hier een issue van te maken. Want zo lang sportbonden en clubs het idee hebben dat sport en politiek gescheiden moeten blijven (Van der Sar), heb je de wedstrijd voor mensenrechten eigenlijk bij voorbaat al verloren. Hopelijk hebben andere sportorganisaties ook geleerd van dit toernooi.
Kijkerstip: In 2019 heeft de FIA een Formule-1 circuit in Saudi Arabië laten bouwen en het mensenrechtenbeleid van de FIA is ook in 2021 nog altijd … afwezig.
