Eind september kwam Groningen weer eens in het nieuws. Deze keer gelukkig niet door volslagen gestoorde praktijken die plaatsvonden in Vindicat of door verzakte huizen als gevolg van de gaswinst. Voor de verandering kwam er een keer goed nieuws uit ‘s lands hoge noorden – de gemeente Groningen gaat voor een deel rookvrij worden.

Beter gezegd: het rookvrije deel wordt significant uitgebreid. Rond onder andere ziekenhuizen, scholen en speeltuinen is het straks niet langer toegestaan om een sigaret op te steken. En het bleef niet bij de Groningers. Onder het mom “een rookvrije generatie” heeft de regering besloten om onder andere accijns fors te verhogen. Een pakje sigaretten kost straks een volle €10. Een rookvrije generatie: mooie woorden, misschien iets te hoopvol. Zolang sigaretten te koop zijn zullen onzekere, puberende scholieren ze kopen, ermee experimenteren en ze gebruiken als plaatsvervanger voor een ruggengraat.

Waar deze beslissingen mij als fervent anti-roker als muziek in de oren klonken, ging er ook een ander geluid op. Met de tabakslobby voorop wordt het aankomend beleid als ‘betuttelend’ bestempeld. De overheid wil te veel controle over wat mensen doen, vindt men. Toegegeven, als je denkt dat men elkaar op straat gaan aanspreken op niet-toegestaan rookgedrag spreekt dat van de nodige naïviteit.

Ben je boos, betaal Jan Roos
Afgelopen donderdag schoof Jan Hein Sträter, directeur van de Vereniging voor Sigaretten- en Kerftabakfabrikanten, aan bij Jeroen Pauw. Er leek wat nuance in het debat te komen. Oprecht beantwoordde meneer Sträter de vragen die hem op socratische wijze in een fuik probeerden te lokken. Ja, roken is verslavend. En ja, roken is zeker slecht voor je. Maar de oprechtheid veranderde in ontwijkgedrag toen de rooklobby verantwoordelijk werd gehouden voor het uitbuiten van verslaafde mensen. Ook het in juni verschenen rapport dat stelde dat er 2 tot 26 keer zoveel schadelijke stoffen in sigaretten zaten als op het pakje vermeld staat, ‘klopte echt niet hoor’.

De schijnnuance leek nog verder te zoeken toen bleek dat de rooklobby de ‘hulp’ ingeschakeld had van Jan Roos, bozewittemannenmatroos, de protagonist van zo’n beetje alles binnen de ‘niet-mijn-probleemcultuur’. Voor een schamele €42.000 werd de eeuwig puberende journalist ingeschakeld om aan te kaarten wat de tabaksindustrie zo onnodig vond aan de voorgestelde maatregelen. Nog even voor de duidelijkheid: bij Pauw aan tafel zei Sträter expliciet het volgende: “Ik ben niet tegen overheidsbemoeienis in ons privéleven. (…) Ons gaat het om twee dingen. De neutrale verpakkingen en wat het ‘uitstalverbod’ wordt genoemd.”

Wonder boven wonder zijn deze twee speerpunten Jan Roos compleet ontgaan, en gaat het reclamefilmpje alleen over de betutteling, inperking van de vrijheid van de Nederlander en een hoop andere non-argumentatie. Tot in de puntjes is het gefilterd op reacties van Nederlanders die het doel ondersteunen. Niet dat dat de tabakslobby iets uitmaakt natuurlijk. Zij ondertekenen met een grote lach de cheque (en shag) voor Roos – die heeft weer een groep Nederlanders zich op laten winden.

Laat het duidelijk zijn: roken is asociaal. Naast het feit dat het vervuilt, is het bij uitstek een verslaving waar je anderen mee opzadelt. Wolken sigarettenrook zijn onvermijdelijk buiten bij bushokjes, voor gebouwen en dergelijke. Men heeft geen keuze en moet door de walm van kankerverwekkende stoffen heenlopen. Nee, dan ben je niet als roker volop aan het genieten van jouw vrijheid, je neemt vrijheid weg van anderen. En ja, dan moet jij als roker wijken.