Maak digitale aankopen volwaardig eigendom

08-05-2020

Gijs Broere

Heb jij nog ergens een lading oude dvd’s liggen? Ik wel, en ze zijn helemaal niet handig. Ze nemen plek in, worden stoffig, en die kakofonie van verschillende kleuren en lettertypen is stiekem ook geen mooi gezicht. Het enige wat zo’n verzameling biedt is de kans om je oude films in lage kwaliteit te kijken, nadat je alle reclames en trage menu’s hebt doorstaan. Nee, wat dat betreft zijn streamingdiensten een stuk fijner. Het kan echter nóg een stuk fijner. Als je momenteel legaal gebruik wil maken van digitale media, dan word je vaak min of meer gedwongen om akkoord te gaan met allerlei klantonvriendelijke beperkingen.  In dit artikel bespreek ik de problemen die daardoor ontstaan. Ook doe ik een voorstel voor stappen naar een beter systeem.

door Jasper van Boven

Het eerste probleem: bij menig streamingdienst betaal je voor een hele verzameling ongewenste troep. Op alle grote platformen staan wel een aantal interessante films en series, maar je kan er niet voor kiezen om alleen daarvoor te betalen. Als je het nieuwe seizoen van Better Call Saul wil zien, moet je er in feite een hele berg rommel bijhuren die Netflix ergens voor een habbekrats heeft opgekocht. Als je op Amazon Prime The Expanse wil kijken,  betaal je ook voor duizenden afleveringen van series die je nooit gaat zien. Ziggo spant de kroon op dit gebied: als je het nieuwe seizoen van Westworld wil kijken, dan moet je per se een internet en tv-abonnement van Ziggo kopen. Dankzij diezelfde drempel zijn er vorig jaar gelukkig wel minder mensen blootgesteld aan het vreselijke laatste Game of Thrones-seizoen, maar dat terzijde.

Je bent natuurlijk niet verplicht om altijd naar de nieuwste series op abonnementsservices te kijken. Veel films en series zijn ook los te koop op andere digitale platformen. Maar deze vorm van distributie kent ook problemen. Vaak zijn er technische restricties die je aan een bepaald platform binden, waardoor je afhankelijk bent van de grillen van de aanbieder. Als je bijvoorbeeld een film bij Google koopt, moet je die ook kijken in een app  van Google. Wanneer je een e-boek koopt, dan is gebruik van dit boek vaak aan een account gekoppeld. Technologische ontwikkelingen zouden zomaar kunnen zorgen dat je aankopen niet meer makkelijk toegankelijk zijn. Daarnaast heb je altijd een kans dat de aanbieder failliet gaat, en het is maar de vraag waar je films of e-boeken dan blijven (waarschijnlijk niet bij jou).

De morele dimensie

De huidige platformen brengen nog een gevaar met zich mee: als een platform besluit om bepaalde content niet meer aan te bieden, dan wordt deze content veel moeilijker verkrijgbaar. Een aflevering van The Simpsons met Michael Jackson erin is niet beschikbaar op Disney+, Waarschijnlijk omdat deze aflevering inmiddels een wat nare nasmaak met zich meebrengt. Maar soms zijn de besluiten subtieler; Disney vond het kennelijk erg immoreel dat in de film Splash (1984) een paar seconden lang een deel van iemands billen te zien zijn, en heeft dat daarom met matige computereffecten gecensureerd. The Simpsons en Splash zijn beiden fysiek verkrijgbaar, maar deze keuzes laten zien hoe de inhoud van werken in een volledig digitale toekomst een stuk afhankelijker wordt van de aanbieder. Je fysieke kopie van een bepaalde film of serie kan achteraf immers niet gecensureerd worden.

Maatschappelijke standaarden voor acceptabele inhoud veranderen, en het is dan ook te verwachten dat mediaproducenten hun  producties hierop aanpassen. Het is bijvoorbeeld goed te begrijpen dat een racistische film als Song of the South (1946) geen prominente plaats heeft in het huidige Disney-aanbod. Het gevaar met huidige digitale platformen is echter dat mediabedrijven een grote morele verantwoordelijkheid krijgen, waar we ze niet mee kunnen vertrouwen.

Het  gevaar is tweeledig. Allereerst hebben bedrijven de mogelijkheid om reeds gemaakte werken te censureren met kneuterige aanpassingen, zoals in het net besproken voorbeeld van Splash. Daarnaast zorgt het er mogelijk voor dat bepaalde werken uit de geschiedenis gewist kunnen worden. Als er nu een film zou worden gemaakt die over 50 jaar niet meer door de beugel kan, dan kunnen bedrijven de film tegen die tijd min of meer laten verdwijnen door deze uit het aanbod te halen. Maar zelfs als de inhoud van een bepaald werk niet meer aan morele standaarden voldoet, zou het natuurlijk niet gewenst zijn om dit werk volledig ontoegankelijk te maken.

In een vrije samenleving is het van groot belang dat kunst en cultuur toegankelijk zijn. We moeten daarom denk ik meer stilstaan bij de grote macht die huidige digitale contentplatformen hebben. Als we willen dat digitale media vrijer en duurzamer worden, moeten we digitale platformen wellicht met wetten de goede kant opsturen.

Suggestie voor een oplossing

We zouden een grote stap in de goede richting kunnen zetten door consumenten meer zeggenschap over hun aankopen te geven. Zoals eerder gezegd zijn consumenten momenteel door allerlei restricties afhankelijk van de aanbieder. Als je de mogelijkheid krijgt om aankopen te downloaden/kopiëren/aanpassen, dan zijn die aankopen ineens veel meer van jou. Wanneer je een bij Google gekochte film zou kunnen downloaden in een gebruiksvriendelijk formaat, dan ben je niet meer afhankelijk van de afspeelservice van Google. Als e-boeken die je koopt niet meer gelimiteerd mogen worden door allerlei kopieerbeveiligingen, dan worden het weer echt  jouw boeken. Als de aanbieder dan stopt met het aanbieden van het product, kan je als eigenaar nog steeds perfect gebruik maken van je eigen kopie.

Er kleeft een potentieel risico aan eventuele mogelijkheden om je aankopen te downloaden/kopiëren/aanpassen. Als je je aankopen vrij mag kopiëren, dan wordt het makkelijker om ze met andere mensen te delen. Hierdoor ontstaat de verleiding om met z’n allen minder te kopen en meer te delen, waardoor de creatieve sector potentieel inkomsten misloopt. We moeten echter niet vergeten dat illegale verspreiding van creatieve producten nu ook gewoon plaatsvindt. Van alle populaire creatieve producten zijn illegale kopieën beschikbaar. Iedereen kan die wel ergens vandaan halen. Zou de markt echt instorten als dit net iets makkelijker wordt? Misschien krijg je inderdaad een kleine groei in de hoeveelheid illegale verspreiding. Maar is dit reden genoeg om betalende consumenten lastig te vallen met allerlei verregaande restricties? Iemand die niet wil betalen komt er toch wel mee weg, en in een vrije samenleving zijn er geen effectieve middelen om dat tegen te gaan.

Het zou de industrie sieren om hun betalende klanten toegang te geven tot goede en toegankelijke producten, dezelfde producten die via illegale omwegen al lang gratis verkrijgbaar zijn. En als de industrie hier niet zelf toe in staat is, dan moet de wet dat maar regelen. Het is niet meer dan redelijk dat welwillende klanten een volwaardig product krijgen. De digitale markt lijkt alleen maar te groeien, laten we zorgen dat consumenten hierin de positie krijgen die ze verdienen.

Eventuele reacties graag naar @JaspervnBvn op Twitter, of naar jaspervanboven[at]protonmail.com