Hoe het nieuwe pensioenstelsel werkt

10-07-2023

Gijs Broere

Nadat de Tweede Kamer heeft ingestemd met de nieuwe pensioenwet, is deze nu ook door de Eerste Kamer heen. Voor velen is de pensioenwet nog erg onduidelijk, terwijl die toch heel belangrijk is. Daarom zal de Commissie Economie de basis van de nieuwe pensioenwet in Jip-en-janneke taal aan je uitleggen.

Door Stein Jonker en Wessel Fonck namens de Commissie Economie

Een pensioen, wat is dat?

Een pensioen is een geldbedrag dat je maandelijks ontvangt zodra jij de pensioenleeftijd bereikt. Jouw werkgever houdt elke maand een bepaald bedrag van jouw loon in. Vervolgens kiest jouw werkgever een pensioenfonds die dit geld investeert. Zo investeert je pensioenfonds bijvoorbeeld in bedrijven door daar aandelen van te kopen. Ook lenen ze geld uit aan de overheid. De winst die uit deze investeringen voortkomt bepaalt uiteindelijk de hoogte van het pensioen.

Afgelopen jaren is er veel gediscussieerd over welke groepen mensen welk deel van deze winst zouden moeten krijgen. Uiteindelijk heeft dat geleid tot de komst van een nieuw pensioenstelsel. In dit artikel kijken we naar wat deze nieuwe wet voor jouw toekomstige pensioen betekent. Verder moet je weten dat we kijken naar het pensioen dat jij via de werkgever opbouwt, niet naar het AOW-pensioen dat je van de overheid krijgt.

Het oude stelsel

In het oude stelsel is er een probleem met betrekking tot de leeftijd: de jongeren vangen de klappen op van de senioren, terwijl de jongeren later zelf niet op zo’n hoog pensioen kunnen rekenen.

Dit zit zo. In het oude stelsel deden de pensioenfondsen om de zoveel tijd een belofte over de hoogte van de pensioenuitkering die je ontvangt als je met pensioen gaat. Op basis van deze beloftes stelden de pensioenfondsen in het oude stelsel de hoogte van de premie vast, oftewel het bedrag dat je betaalt om je pensioen op te bouwen.

In het oude stelsel betalen jongeren die werken dezelfde premie als ouderen, maar krijgen daar minder pensioen voor terug. Als ze ouder worden, krijgen ze steeds meer pensioen voor hun premie. Jongeren krijgen minder voor hun geld dan ouderen.

Wat is er nieuw?

Bij het nieuwe stelsel stappen pensioenfondsen van de vastgestelde hoogte van het pensioen af en bewegen wij ons meer naar een kapitaaldekkingsstelsel. Dit houdt in dat je pensioenfonds je pensioen gaat baseren op hoe je investeringen het in werkelijkheid hebben gedaan. Niet meer op de winst die ze in het verleden hadden verwacht te maken.

Dit betekent dat pensioenfondsen je pensioen in het nieuwe stelsel bepalen door hoeveel je hebt ingelegd plusminus de winst die ze erop hebben gemaakt. Hoewel het generatieprobleem hiermee is opgelost zal het voor één van de twee groepen alsnog flink pijn doen.

Door het nieuwe systeem stellen de pensioenfondsen het pensioen vaker bijgesteld. Dit kan zowel positief zijn als negatief zijn voor je pensioen. Als het goed gaat op de beleggingsmarkt zal het pensioen toenemen. Maar als het slecht gaat op de beleggingsmarkt, zoals tijdens de crisis van 2008 en 2012, dan zal het pensioen juist dalen. Dit zorgt voor een onzekerder pensioen. Dit is iets wat sommige mensen zorgen geeft. Maar het huidig pensioen is al jaren niet gestegen door de huidige wet- en regelgeving. Dit zorgde voor een pensioen waar je elk jaar minder van kon kopen, omdat de prijzen wel zijn gestegen.

Waarom boomers boos zijn

Veel ouderen zien niks in het nieuwe pensioenstelsel. Hun voordelen uit het oude systeem verdwijnen. De pensioenfondsen beloofden in het verleden aan de ouderen een te hoge pensioenuitkering. Ze dachten namelijk dat ze meer winst zouden maken dan ze uiteindelijk hebben gemaakt. Doordat ze minder winst op de investeringen maakten, konden ze het beloofde pensioen niet meer alleen uit de gemaakte winst betalen. Daarom moesten de pensioenfondsen het geld van jongeren gebruiken om de pensioenuitkeringen te betalen. Wat jij dus nu betaalt aan premie gebruiken de pensioenfondsen dus niet voor investeringen. Ze gebruiken het om de te hoge beloftes aan de ouderen van nu na te komen.

Volgens een rapport van het CPB (Centraal Planbureau) profiteren hierdoor ouderen relatief veel van het oude pensioenstelsel. Zij krijgen namelijk geld dat jongeren betalen als pensioen uitbetaald. Daarmee krijgen ouderen een hoger pensioen dan ze zouden krijgen als de pensioenfondsen alleen de winst gebruikten uit de investeringen van het eigen geld van de ouderen. Ouderen gaan er dan ook in het nieuwe stelsel relatief op achteruit.

Er is slechts één onderdeel van het nieuwe stelsel waar ouderen blij mee zijn. Pensioenen kunnen in het nieuwe stelstel namelijk snel omhooggaan als het goed gaat met de investeringen van pensioenfondsen. Dit zou kunnen beteken dat de pensioensuitkering omhooggaat. Als het slechter gaat met de beleggingen kan het pensioen echter ook juist omlaaggaan.

Ouderenorganisaties ANBO, KBO-PCOB, Koepel Gepensioneerden en NOOM noemen deze vernieuwing onacceptabel. Zij zijn boos over het feit dat de pensioenen de afgelopen jaren niet zijn verhoogd, terwijl de inflatie wel heeft toegeslagen. Bij de nieuwe pensioenwet stellen zij veel vragen, zoals de vraag of het stelsel bestand is tegen een hogere inflatie. Ze willen dat ouderen voldoende inspraak krijgen in de overstap naar het nieuwe stelsel. Ook vinden ze dat er compensatie moet komen voor de oudere werkenden van nu die vroeger een te hoog pensioen is beloofd.

Goed voor DWARSers

Het nieuwe pensioenstelsel is veel beter voor jongere mensen. Zij kunnen beter bijhouden hoe hun pensioen eruit gaat zien en hoeven niet meer te betalen voor de pensioenen van de gepensioneerden van nu. Helaas zullen er bij deze wisselling ook mensen op achteruit gaan, omdat ze minder krijgen dan hun is beloofd. De klap zal vooral vallen bij volwassen die nog niet in de buurt van hun pensioen zijn, maar wel al deccenia hebben betaald voor de pensioenen van anderen. Zij zullen zelf namelijk niet profiteren van jongeren die voor hun pensioen betalen. Ook de bijna gepensioneerden zullen moeten inleveren ten opzichte van hun verwachtingen. Zij kregen een te mooi beeld voorgespiegeld en zullen zich moeten aanpassen aan de realiteit. Zij zullen alleen nog maar recht hebben op hun inleg en de werkelijke winst die daaruit is voortgekomen.

Al met al vinden wij het nieuwe pensioenstelsel een verbetering ten opzichte van het oude systeem. Jongeren hebben het nu toch al zwaar. Zometeen hoeven ze gelukkig niet meer ook nog een deel van hun inkomen te besteden aan het pensioen van ouderen zonder er zelf iets voor terug te krijgen. Dat is eerlijker, en zorgt ook voor minder ongelijkheid tussen de rijkere ouderen en armere jongeren. Ook voor DWARSers is dit dus goed nieuws. De plannen zijn dus positief, alleen moet er nog veel gebeuren bij de uitwerking ervan.