nieuws
Zeespiegelstijging: het water gaat omhoog, de bodem omlaag
18-10-2016
Utrecht aan Zee. Zo schetsen wetenschappers het beeld van Nederland als er geen dijken zouden zijn. Maar met de huidige zeespiegelstijging is de kans aanwezig dat we binnenkort te maken krijgen met Roermond aan Zee in plaats van Egmond aan Zee. Wat is zeespiegelstijging precies? Hoe ontstaat het? En hoe kunnen we onszelf als Nederland ertegen wapenen?
Zeespiegelstijging, de naam zegt het al, betekent dat het waterniveau stijgt. Er zijn twee vormen van zeespiegelstijging; een absolute en een relatieve stijging. Met absolute stijging wordt enkel het hoogteverschil in waterniveau tussen twee tijdstippen bedoeld. Bij relatieve stijging wordt ook bodemdaling meegerekend.
Opwarming van de aarde, daar heb je hem weer, is de belangrijkste oorzaak van absolute zeespiegelstijging. Niet alleen het smelten van de poolkappen zorgt ervoor dat het waterniveau stijgt. Ook het feit dat water bij hogere temperaturen uitzet draagt eraan bij. En die stijging gaat niet overal even snel.
“Menselijke oorzaken versterken de bodemdaling ernstig”
Nu vormen de ijskappen zo’n grote massa, dat het water naar de polen toe trekt (via gravitatiekracht). Maar als dat ijs smelt, trekken de polen geen water meer aan. Door de centrifugale kracht stuwt dat water dan richting de evenaar. Bovendien veert de poolbodem omhoog als de zware ijsmassa weg is. Zo zorgt smeltend poolijs voor een veel grotere zeespiegelstijging rond de evenaar dan rond de polen.
Behalve met absolute zeespiegelstijging, kampen grote delen van Nederland ook met bodemdaling. Enerzijds is dit een natuurlijk verschijnsel. De oorzaken daarvan liggen bij verschuivende en schommelende aardplaten. Maar menselijke oorzaken, zoals het inklinken van veen en gasboringen, versterken deze daling ernstig. De bodemdaling verschilt per regio. In Groningen en Flevoland kan de grond de komende vijftig jaar lokaal maar liefst 60 centimeter zakken. Op andere plaatsen, zoals de Veluwe, kan het bodemniveau zelfs een paar centimeter stijgen als gevolg van sedimentatie.
Wat kunnen we tegen deze stijging doen?
Het verhogen van dijken is niet per se de oplossing. Het brengt juist meer risico’s met zich mee. Op een zwakke ondergrond is de kans op een dijkdoorbraak alleen maar groter. Water meer ruimte geven kan soms werken, maar daarvoor moet wel het nodige aan land teruggegeven worden aan de natuur. Op de korte termijn zal dat lastig gaan. Ook het inzakken van de grond kan worden tegengegaan door te stoppen met gasboringen en het uitbaggeren van veen.
Dat is natuurlijk allemaal symptoombestrijding. Het begint met de groeiende watermassa. Schattingen over hoeveel de zeespiegel zal stijgen lopen sterk uiteen en zijn van veel factoren afhankelijk. In het jaar 2100 zal de zeespiegel tussen de 35 en 85 centimeter gestegen zijn. Stijgingen tot aan een meter kunnen we met de juiste maatregelen nog wel overzien. Maar een stijging van meer dan anderhalve meter vereist drastischer ingrijpen. Als we bodemdaling tegengaan en tegelijkertijd de opwarming van de aarde af kunnen remmen, is het tij (letterlijk) te keren.
