GroenLinks: Bijbelser dan de SGP?

Bijbelse Noortje

Sinds ik politiek actief werd, heb ik van veel mensen vragen gehad over de combinatie van GroenLinkse politiek en mijn studie: theologie. De meesten van hen waren verbaasd dat ik na mijn christelijke opvoeding nu mijn heil zocht bij GroenLinks. Dat kwam van binnen, maar vooral ook van buiten de partij. Het zijn met name de ‘christenfundi’s’ die mijn zet totaal niet begrijpen. Nog steeds gebeurt het dat SGPJ’ers het maar vreemd vinden dat ik er zulke linkse en progressieve idealen op nahoud. Vaak is mijn verhaal dan: ik heb me losgemaakt van mijn christelijke opvoeding en een radicale omdraai gemaakt. En dat klopt voor een groot deel. Ik herken me niet meer in veel van de dogma’s waarmee ik ben grootgebracht en mijn strijd voor vrijheid en gelijkheid komt niet helemaal uit de lucht vallen. Maar toch lijkt dit me een goede plek om nog eens extra te benadrukken: linkse politiek en religie hoeven elkaar helemaal niet te bijten! Daarom daag ik jullie, lieve lezers, vandaag uit om mee te denken over deze stelling: Het verkiezingsprogramma van GroenLinks is meer door de Bijbel geïnspireerd dan dat van de SGP.

door DWARS-voorzitter Noortje Blokhuis

Ik weet niet wie ik hiermee kwader maak: GroenLinksers of SGPers (ik hoop natuurlijk dat laatste), maar ik geloof oprecht dat hier een kern van waarheid in zit. En als bijbelwetenschapper mag je zulke dingen beweren. De Nederlandse cultuur is namelijk door-en-door gekerstend. Doordat christendom zo lang de norm is geweest, zie je overal in onze samenleving sociaal beleid dat door de Bijbel geïnspireerd is. Ook als je niet actief met religie bezig bent, ben je er op een of andere manier door beïnvloed. Ik noem een paar voorbeeld uit het conceptprogramma.

‘We verminderen inkomensongelijkheid’
In het Oude Israël was er de briljante wet dat ieder zevende jaar alle schulden moesten worden kwijtgescholden. Op die manier bestond er geen ‘oud geld’ of een groeiend gat tussen rijk en arm. Iedere zeven jaar mocht je weer helemaal opnieuw beginnen. Zo kon er geen fundamentele inkomensongelijkheid ontstaan.

‘We geven elk kind een gelijke kans’
Veel verhalen in de bijbel gaan over het jongste kind dat door de ouders over het hoofd wordt gezien. Aartsvader Jakob is jonger dan zijn tweelingbroer Esau, en heeft daarom sinds zijn geboorte minder kansen in het leven. Jozef is een van de jongste zoons in een gezin van 13 (!) kinderen. Koning David was de jongste en de kleinste thuis. Alledrie worden ze uitgekozen om iets groots te doen. Ze worden namelijk beoordeeld op hun individuele potenties en karakter in plaats van de plek van hun wieg.

‘We zorgen voor elkaar’
Het Oude Testament staat vól met sociale vangnetten. Sowieso was het in de cultuur van het Oude Israël heel gebruikelijk om voor je ouders te zorgen als die oud werden. Een mooi voorbeeld vind ik het verhaal van Ruth, die weduwe wordt maar wel bij haar schoonmoeder blijft en voor haar zorgt.

‘We bestrijden discriminatie’
In het Nieuwe Testament is er een verhaal van Jezus die met een Samaritaanse vrouw in gesprek gaat. Dat is op tenminste twee niveau’s heel bijzonder: een man die met een vrouw praat, en een Israëliet die met een Samaritaan praat. De Samaritanen hadden toentertijd het imago dat Wilders Marokkanen op dit moment probeert te geven.

Jezus en de Samaritaanse vrouw

Jezus en de Samaritaanse vrouw.

‘We vangen vluchtelingen op’
Het volk Israël slaat op een gegeven moment op de vlucht uit Egypte, waar ze als slaven moesten werken. Ze komen dan aan in Kanaän, waar ze in feite vluchtelingen zijn. Omdat dit verhaal zo vers in het geheugen ligt, wordt het gebruikt als argument om ook andere vluchtelingen goed te behandelen: ‘We were strangers once, too!’ luidt het bekende bijbelcitaat van Obama.

‘We kiezen voor natuur en landschap’
Eén van mijn favoriete groene bijbelverzen is een regel in de oorlogsvoering: als je een oorlog begint, laat dan de bomen in dat gebied met rust. ‘Is een boom soms een mens, dat u tegen hem moet strijden?’ Het doet me altijd denken aan The Two Towers, waarin de Enten zich tegen Saruman keren als ze zien dat hij bomen gebruikt om nieuwe orks te creëren. [Disclaimer: ik ben nog altijd pacifist.]

‘Dieren hebben recht op een respectvolle behandeling’
Er zijn regels voor boeren en de manier waarop ze hun dieren moeten behandelen. Zo hebben koeien recht op rust en moeten Israëlieten de (moeder)vogels met rust laten als ze eieren oogsten.

‘We bevorderen veiligheid en rechtsbescherming’
In het Nieuwe Testament komen een paar zwarte-kousen-leiders met een overspelige vrouw bij Jezus. Ze willen dat hij haar veroordeelt. Maar Jezus past een prachtig staaltje rechtsbescherming toe: de vrouw heeft recht op een eerlijk proces, en daar is tenmínste de betrokken man voor nodig.

‘We zorgen voor meer zeggenschap’
Mozes, de leider van Israël, krijgt op een gegeven moment een waardevol advies van zijn schoonvader: je moet niet alles zelf willen besturen. Zijn schoonvader denkt voor hem een pyramide-systeem van inspraak uit. Dat is voor Mozes veel behapbaarder, maar geeft bovendien veel meer mensen inspraak in de besluitvorming van het volk.

En verder
Zorg en sociale zekerheid zijn een rode lijn in het Oude Testament. Veel wetten die wij nu als vrouwonvriendelijk zien (zoals polygamie), waren juist bedoeld om vrouwen te beschermen: een man mocht alleen met een vrouw naar bed als hij haar vervolgens levenslang zou onderhouden en beschermen.

Ben ik nu selectief? Natuurlijk. Ik kies de verhalen die ik mooi vind en die in mijn straatje passen uit. Er worden ook heel wat dieren én mensen geslacht in de Bijbel. Maar ik vind het zo jammer dat de Bijbel en het christendom, zeker in de politiek, steeds weer worden geclaimd door de mensen die met hun vingertje wijzen, de mensen die een strenger in plaats van een humaner beleid willen. Dat is namelijk net zo goed selectief. Een sociaal, links, progressief beleid is ons nét zo goed overgeleverd vanuit het christendom als die strenge regels.

Noortje in De pelgrim.

Noortje in De pelgrim van de EO.

Vorig jaar liep ik mee met de Climate Miles, een wandeling van Utrecht naar Parijs, waar toen de COP plaatsvond. Onderweg werd ik gevolgd door een cameraploeg en dat resulteerde in de documentaire De Pelgrim (en in de bescheiden uitspraak: “Ik ben Noortje, bekend van tv”). In die documentaire sprak ik me uit over precies dit spanningsveld. Nu, een jaar later, zie ik dat spanningsveld niet zo erg meer. Ik weiger religie over te laten aan rechtse politiek. Ik weiger de Bijbel op te geven als boek met inspirerende verhalen, alleen maar omdat anderen ermee aan de haal gaan. En ik erken dat ik gekerstend ben, meer nog misschien dan het gemiddelde DWARS-lid. En dat dat mij helpt om in een eerlijke, groene en vrije wereld te geloven. Geloof ik in God? Die vraag moet ik helaas onbeantwoord laten. Geloof ik in de kracht van de hoop, het optimisme en het toekomstperspectief dat door veel religies geboden wordt? Absoluut. Jullie toch ook?

Dit artikel is deel van de OverDWARS religieweek.

lees ook

LVolg ons op facebook

L