Geknutsel met beeld, is dat nepnieuws?

15-03-2019

Gijs Broere

Het internet ontwikkelt zich razendsnel, en de (digitale) media passen zich aan. Veel media brengen steeds vaker het nieuws via platformen zoals YouTube en Facebook. Toen het nieuws alleen nog werd uitgebracht via de krant (op papier) bestond er al zoiets als framing.

Wat is framing?
Framing is een veelvoorkomend begrip in de journalistiek. Het is een manier om een discussie naar je hand te zetten. Deze techniek wordt nu ook toegepast in de uitzendingen van omroepen zoals de Telegraaf of omroep Powned. Van die uitzendingen verschijnen vaak korte fragmenten op YouTube die soms wel honderdduizenden views hebben. Een goed voorbeeld daarvan is dit filmpje van omroep Powned over de afgelopen klimaatstaking.

In deze video van drie minuten tijd interviewt Dennis verschillende scholieren over de klimaatstakingen. Veel van de scholieren die ze in de video laten zien zeggen dat ze er zijn zodat ze lekker een dagje vrij kunnen hebben van school. Tussen de gesprekken met scholieren in de video van omroep Powned en deze livestream van de NOS zit een groot verschil.

In de livestream van de NOS interviewt Henrik-Willem verschillende scholieren. Sommige jongeren willen inderdaad een dagje vrij, maar het merendeel van de scholieren heeft daadwerkelijk een goede reden om aanwezig te zijn bij de klimaatstaking. Interviews in de vorm van livestreaming geven een veel vollediger beeld van de realiteit omdat hier niet in geknipt kan worden.

Is er een verschil tussen framing in de vorm van beeld & schrift?

Framing is belangrijk voor elke journalist, maar waar liggen de grenzen van framing? En is er een verschil tussen framing in de vorm van tekst en video?

In de video van omroep Powned is veel geknipt. Omroep Powned heeft gedurende de staking mensen lopen interviewen. Naderhand plaatsen ze een video van drie minuten waarin ze bepaalde fragmenten wel en bepaalde fragmenten niet tonen. Om beeld zo te “framen” dat je een discussie naar je hand zet vraagt om veel planning vooraf. Van te voren bedenk je vragen die je aan de scholieren stelt, tijdens het filmen wil je immers een bepaalde reactie voor je item. Nadat alles is opgenomen bepaalt de redactie welke fragmenten wel en niet in het item verschijnen.

Buiten de items op televisie en sociale media, zoals YouTube en Facebook, vindt er in artikelen natuurlijk ook framing plaats. Een artikel wordt meestal geschreven door één redactielid en vervolgens gecontroleerd door een collega. Het aantal handelingen dat omroepen verrichtten voor framing in uitzendingen ligt veel hoger dan bij een artikel.

Je zou zelfs kunnen zeggen dat deze geknipte uitzendingen/interviews neigen naar nepnieuws omdat de verantwoordelijke partij er selectief naar kijkt naar wat er wel en niet in komt. Op zijn minst betreft het manipulatie van de werkelijkheid.

Gevolg van framing?

Een gevolg van framing is dat mensen een verkeerd beeld van de werkelijkheid krijgen voorgeschoteld. Doordat mensen een verkeerd beeld krijgen van belangrijke zaken zoals het klimaat, immigratie of andere hot-topics ontstaat er cynisme, zowel op het internet als in het echt. Dit zie je aan de vele discussies in de reacties onder video’s en artikelen die de omroep plaatst. In de ideële wereld zou geen enkele journalist aan framing doen, om iedereen een goed beeld te laten krijgen van de werkelijkheid.