De Pruisische waarschuwing aan Trump

15-05-2017

Gijs Broere

Momenteel lees ik Vom Kriege van Carl von Clausewitz. Dit leidt er bij mij toe grote vraagtekens te zetten bij het Europese leunen op Amerika en de NAVO. Daarom wil ik hier pleiten voor een Europees leger en bespreken wat wij zullen moeten doen om dit te bereiken.

door Yannick Bosman

Vom Kriege wordt internationaal, ondanks​ de leeftijd (1832), nog steeds gezien als “The only truly great book on its subject.” Dat onderwerp is oorlog. Hij definieerde oorlog echter anders dan men tegenwoordig vaak in de politiek doet. Volgens Von Clausewitz is oorlog “an act of violence intended to compel our opponent to fulfil our will.” Dus elke bom die valt is volgens de definitie van Von Clausewitz een oorlogsactie. Het werk was revolutionair omdat Von Clausewitz oorlog en strategie niet als een onderwerp op zichzelf zag, maar als een verlenging van de politiek.

Dat klinkt voor ons tegenwoordig logisch, maar zijn visie hierop is ook vandaag de dag nog erg interessant. Hij vindt dan ook dat je nooit oorlog moet voeren om het oorlog voeren, maar altijd voor het beschermen van de staat en haar belangen. Het politieke doel van een oorlog mag volgens hem nooit uit het oog verloren worden.
Maar hij gaat nog een stap verder: hij stelt dat kabinetten en overheden altijd de controle moeten houden over militaire ontwikkelingen en commandanten. Dat het irrationeel is om militaire leiders de politieke richting van oorlog te laten bepalen. Oorlog, in het kort, is te belangrijk om aan generaals over te laten.

Nu staat de regering van Trump niet bekend om haar rationaliteit. En het uit handen geven van militaire macht aan generaals is precies wat we onlangs hebben zien gebeuren in Amerika. Trump laat de teugels van zijn generaals vieren, ze hadden zelfs zijn autorisatie niet meer nodig voor de bom die vorige maand op Afghanistan werd gegooid. Hij heeft hen nagenoeg volledige autorisatie gegeven voor alles wat ze nodig achten. Volgens voorstanders is dit een goed idee. Er kan sneller gereageerd worden op nieuwe gebeurtenissen of informatie zonder te wachten op de goedkeuring van de President.

Von Clausewitz zag echter in zijn tijd al dat dit een slecht idee is. Militairen zijn geen volksvertegenwoordigers. De expertise van generaals is oorlog voeren en men kan van hen niet eens verwachten dit voldoende te verbinden met de juiste, rationele politieke doelen. Vanwege de kritiek die Clausewitz heeft en de problemen die hij beschrijft betreffende deze vorm van beleid in een ongeëvenaard werk over de filosofie, natuur en strategie van het oorlog voeren, maakt dat ik me veel zorgen maak over de toekomst. Dit is namelijk niet iets dat zich alleen in de Verenigde Staten zal uiten maar ook op ons een merkbaar effect zal hebben als lid van de NAVO.

Met recht stelt GroenLinks dan ook dat ze kritisch zijn op de NAVO. Zo vinden ze de Verenigde Staten te dominant door hun sterke militaire capaciteit. GroenLinks geeft hier echter de hoop dat NAVO hervormd kan worden. Maar in de realiteit zie ik niet snel gebeuren dat de Amerikanen hun machtspositie binnen heb blok willen afstaan. Het zou prachtig zijn als dit kon, maar Trump en zijn administratie zijn zich uiterst bewust van de sterke dominante positie die ze hebben binnen het blok. Deze positie gebruiken ook graag.

Zo zegt Trump de NAVO te steunen. Echter dringt hij er, met zijn macht binnen het blok, op aan dat alle leden van de NAVO onmiddellijk de in 2014 afgesproken 2% van het bruto binnenlands product (BBP) in defensie gaan steken. Dit terwijl de afspraken van de NAVO zelf veel minder strak zijn als hij ze doet voorkomen. In werkelijkheid is de afspraak om niet verder te bezuinigen. Daarnaast moeten leden de uitgaven samen met het BBP proberen te laten groeien tot 2% voor 2024. Wij moeten ons goed afvragen of we nog wel militair afhankelijk willen zijn van een organisatie waar we zo weinig te zeggen hebben, omdat deze zo gedomineerd wordt door een land wat dusdanig de macht rondom oorlog uit handen aan het geven is aan de generaals, dat de grootste schrijver op dit gebied zich omdraait in zijn graf.

Naar mijn mening is er maar één antwoord op deze situatie, een Europees leger. Niet alleen helpt dit ons met de bekende argumenten als efficiëntie en meer mogelijkheden voor landen om te specialiseren. Daarnaast vraagt artikel 42.7 van de Treaties of the European Union al van de lidstaten dat zij bereid te zijn om alles in hun macht te doen in het geval van een aanval op één van de andere lidstaten. Een gezamenlijk leger zou coördinatie in dit geval een stuk makkelijker maken.

Nog belangrijker dan dat is dat een Europees leger een sterk tegengewicht kan bieden tegen de Amerikaanse dominantie binnen de NAVO. Hoewel de VS er niet happig op zullen zijn hun dominante positie af te staan, zullen ook zij het nut van een efficiëntere, effectievere en sterkere Europese bondgenoot niet kunnen ontkennen. Een Europees leger zou in eerste instantie complementair zijn aan de NAVO. Maar het biedt ons ook een alternatief als de angsten van Von Clausewitz werkelijkheid worden.

Met een Europees leger kunnen wij ons landelijke leger flink terugschroeven en specialiseren. De veiligheid zal er bovendien niet onder zal lijden en dat zal gelden voor alle landen in de EU. Wij moeten ons ervoor inzetten om de EU te vormen zodat we deze grensoverschrijdende zaken als vrede en veiligheid ook grensoverschrijdend kunnen regelen. Want het is niet alleen een mooi ideaal, maar gezien de recente ontwikkelingen is het in mijn ogen ook noodzakelijk.

Afbeelding: Cpt. Alex Flynn