In december 2024 werd in de Efteling de nieuwe Aquanura-show geopend. Aquanura Symphonica is een nieuwe versie van de show die al sinds 2012 draait in het park. De grootste verandering: de bakens van lichtDe bakens van licht zijn vier showelementen die staan op de hoeken van de Aquanura vijver. Vier lantaarns met schermen die beelden tonen bij de watershow in de vijver. Een showelement ter vervanging van de vlammenwerpers die in de grote vijver stonden. Een van de redenen voor het verdwijnen van het vuurelement? Duurzaamheid.

Duurzaamheid is een term die zowel populair als gevreesd is in de wereld van pretparken. Een wereld waar ik zelf in studeer en werk. Aan de ene kant verwachten overheden en gasten dat er iets met duurzaamheid gedaan wordt. Aan de andere kant zit het veel projecten in de weg. Bouwaanvragen die enorm lang bij de gemeente liggen en vergunningen die niet worden verleend, zorgen vaak voor hoofdpijn bij de pretparkdirecties. Of het nou een familiebedrijf is als ToverlandDe eigenaar van Toverland is de Gelissen Group, waarvan Jean Gelissen Sr. de directeur is. Zijn zoon Jean Jr. is directeur van Toverland., een stichting als de EftelingDe eigenaar van de Efteling is Stichting Natuurpark de Efteling. of een megabedrijf als Walibi HollandDe eigenaar van Walibi Holland is Compagnie des Alpes, met meerdere parken in het buitenland zoals Walibi Belgium, Parc Asterix en Belantis..

Wat wordt er gedaan?

Er wordt dus wel iets gedaan met duurzaamheid. Zo gebruiken parken steeds vaker zonne-energie. Er liggen zonnepanelen op bijvoorbeeld de daken van het Wunderwald in Toverland, Symbolica en de Vliegende Hollander in de Efteling. Ook heeft de Efteling meerdere Warmte-KoudeopslagenEen Warmte-Koudeopslag is een systeem waarmee energie in de vorm van warmte en koude wordt opgeslagen in de grond om gebouwen te verwarmen of te verkoelen. Hierdoor is er geen andere brandstof nodig. in gebruik. Toverland wordt ook gasloos verwarmd waardoor het gasverbruik met 75% is verminderd. Eveneens wordt de Arcade in Duinrell ook elektrisch verwarmd.

Ook is duurzaamheid terug te zien in het gebruik van statiegeldbekers, in plaats van wegwerpbekers, in de parken. Bij Toverland zijn ze van hard plastic, maar in de Efteling nog van karton. In plaats van dat bezoekers in Toverland hun beker bij zich moeten houden voor het statiegeld en alleen bij horecapunten kunnen inleveren, zijn er meerdere statiegeld apparaten, zoals we ze kennen in supermarkten, door het park verspreid. Hier kunnen ze met gebruik van onder andere Tikkie hun geld terugkrijgen. Gasten die geen Tikkie hebben kunnen een bonnetje krijgen en die inleveren bij een horecapunt.

Efteling als natuurpark

Walibi Holland en Efteling hebben een concreet doel uitgesproken: ze willen klimaatneutraal zijn in 2030. Efteling spreekt zelfs over klimaatpositief in 2032. Kijkend naar de organisatiestructuur is dit voor de Efteling een logische zet. De enige aandeelhouder in het bedrijf is een stichting: Stichting Natuurpark de Efteling. Deze stichting zorgt ervoor dat maar 11% van het parkoppervlak bebouwd mag zijn, de rest moet bestaan uit natuur. Zo blijft er veel ruimte voor het ontwikkelen van een biodiverse omgeving. Dus als je ooit iemand hoort klagen dat ze zo ver moeten lopen in de Efteling…

Deze stichting is dus de enige aandeelhouder van de Efteling BV. De stichting is niet de directie van het attractiepark. Hier zit een andere bestuurslaag tussen. De directie van het attractiepark is wel verplicht verantwoording af te leggen tegenover de stichting. Ook is de stichting initiatiefnemer van onder andere Villa PardoesVilla Pardoes is een locatie net buiten de Efteling waar families met een 'zorgenkind' kunnen ontspannen. De stichting is ook eigenaar van gronden die een lange termijn karakter hebben, zoals natuurgronden.

Een van deze natuurgronden is het Loonsche Land. Een natuurgebied als verbinding tussen Nationaal Park Loonsche, Drunense Duinen en natuurgebied Huis ter Heide. Het Loonsche Land is een natuurgebied dat voor iedereen vrij toegankelijk is en wat gedeeltelijk in de “Wereld van de Efteling” ligt. Het ligt naast het vakantiepark Efteling Loonsche Land, een vakantiepark dat goed is samengesmolten met het landschap waar het in ligt. Sinds 2020 heeft de Efteling het beheer van het natuurgebied overgedragen aan Natuurmonumenten. Heel veel veranderde dit niet aan de situatie in het gebied, behalve dat twee paden zijn afgesloten voor bezoekers om het rustiger te maken voor onder andere de vogels. Dat er weinig hoefde te veranderen laat zien hoe goed de Efteling is omgegaan met het Loonsche Land.

Een hoofdpijndossier in Kaatsheuvel

We blijven even bij de Efteling. De Efteling is eigenaar van een lap grond van ongeveer acht hectare ten oosten van de huidige park grens. Een strook land tussen het park en N261De verbindingsweg tussen Waalwijk en Tilburg. Deze lap grond heeft de bijnaam StrookrijkDe Efteling is onderverdeeld in rijken. Anderrijk, Ruigrijk, Marerijk, Reizenrijk, Fantasierijk en dus onder de fans ook Strookrijk. Strookrijk zal waarschijnlijk onderdeel worden van Ruigrijk en/of Reizenrijk. gekregen. De Efteling werkt al sinds 2015 om deze lap grond onderdeel te maken van het park zelf. Maar, hier was aardig veel kritiek op. Deels over verkeers- en geluidshinder, maar ook vanwege de stikstofuitstoot die het zal veroorzaken. De Efteling ligt naast een groot natuurgebied en mag dus niet zoveel stikstof uitstoten. In 2020 stopte er een lokale boer, waardoor er veel stikstofruimte binnen de wet vrijkwam, waardoor de Efteling in 2021 toestemming kreeg voor hun uitbreiding.

Maar door de coronapandemie ging het niet goed met de financiële situatie van het park en werd alles uitgesteld. Ook de komst van andere projecten als Danse Macabre en het Efteling Grand Hotel zorgden voor uitstel. Zoals het nu staat, gaat er op korte termijn nog niets gebeuren. De Efteling heeft door de stikstofuitstoot namelijk nog een ander probleem: bezoekersaantallen.

Dit is iets waar de Efteling heeft leren creatief boekhouden. De Efteling mag volgens hun huidige vergunning 5 miljoen bezoekers / bezoeken per jaar ontvangen. In de vergunning staat niet duidelijk of er een maximum is van losse bezoekers of losse bezoeken. De meeste pretparken rekenen met de losse bezoeken, waarbij de Efteling al jaren over het maximum gaat. De Efteling zou een boete moeten betalen aan de provincie Noord-Brabant van 20 euro per bezoeker boven de 5 miljoen. Dit zou met de 5,6 miljoen bezoeken van 2024 1.200.000 euro moeten zijn. Maar die boete krijgen ze niet, want ze hebben een deal met de provincie. De Efteling kijkt niet naar de losse bezoeken, maar het aantal bezoekers. Dit aantal ligt 700.000 lager, op 4,9 miljoen, en dus binnen de grenzen van de natuurvergunning.

Dus, voordat de Efteling veel verder gaat groeien hebben ze een nieuwe natuurvergunning nodig. Hier loopt een proces voor, maar dit duurt lang. De Efteling streeft ernaar om te groeien naar 6 miljoen bezoekers per jaar. Dit mogen ze pas doen van de Raad van State als de Efteling ervoor heeft gezorgd dat de stikstofuitstoot zover is gedaald, dat een miljoen extra bezoekers niet meer uitstoot oplevert dan dat ze nu uitstoten met 5 miljoen bezoekers. Hierdoor wordt de schade aan de Loonsche en Drunense Heide niet erger. De Efteling is hier actief mee bezig door bijvoorbeeld de stoomtreinen op termijn te vervangen door stroomtreinen en de vuurelementen te verwijderen uit de Raveleijn show vanaf volgend jaar.

Wat zou er beter kunnen?

Ondanks dat er al dingen gebeuren kan het nog veel beter. Zo zouden de parken veel sneller kunnen overstappen naar groene stroom. Zowel Walibi Holland, als Toverland, als de Efteling, als Duinrell, als Hellendoorn, als Slagharen; ze hebben allemaal attracties die draaien op lopend water. Hoe makkelijk zou het zijn als deze attracties met behulp van dynamo’s (een deel van) hun eigen stroom opwekken? Waarom duurt het zo lang voor de Efteling om de stoomtreinen daadwerkelijk om te bouwen naar stroomtreinen? Waarom wordt er nog zoveel gewerkt met vuurwerk in Toverland en Walibi Holland? Er zijn dus nog echt veel stappen om te zetten. Je kan zien dat de parken de juiste kant op bewegen, maar het kan nog wat sneller!

Ook is de manier hoe we bij de parken komen een dingetje. Walibi Holland is bereikbaar met een bus die om het uur vanaf Harderwijk gaat. De Efteling heeft meerdere busverbindingen vanuit Tilburg en Den Bosch. Duinrell is bereikbaar met de bus vanuit Den Haag. Toverland heeft een bus die eens per uur rijdt vanuit Horst-Sevenum. En dan kan je denken, dat is best prima. Maar eens per uur vanaf een bijna verlaten station in de middle of nowhere. Het wordt niet aantrekkelijk gemaakt. Dit is iets waar de parken niet veel aan kunnen doen, want het busvervoer regelen is een taak van de provincie. Maar waarom rijden er geen bussen naar Walibi vanuit Almere of Lelystad? Waarom rijden er geen bussen naar Toverland vanuit Venlo? Waarom stopt er überhaupt geen bus bij Hellendoorn of Duinen Zathe?

Het is net als het bouwen van een extra rijbaan op een snelweg. Een slechte busverbinding zorgt er alleen maar voor dat nog meer mensen de auto pakken. Maak je het toegankelijker om met het openbaar vervoer te komen, dan zullen ook meer mensen de trein en de bus pakken, en creëer je minder uitstoot. De samenwerking tussen de NS en de Efteling en Walibi om een combideal van ov en entree aan te bieden is al een super goed idee. Gratis ov is daarnaast ook altijd een hele goede stap!

Er gebeurt echt wel wat rondom duurzaamheid bij pretparken. Maar het zijn vooral de basisstapjes bij de grote jongens. De Efteling is echt prima bezig, natuurbehoud is immers een van de bestaansredenen van de stichting. Maar er mag echt wel meer tempo in zitten.